آینده نگاری صادرات نفت خام سنگین ایران در افق 2040 با رویکرد سناریونویسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدیرکل آسیا،آفریقا و اقیانوسیه معاونت امور بین الملل نفت

2 دانشیار، گروه آموزشی انرژی، کشاورزی و محیط زیست، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علا.ه طباطبایی

3 گروه آموزشی انرژی، کشاورزی و محیط زیست، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

نفت سنگین درحال حاضر 15 درصد از ذخایر اثبات شده و 10.5 درصد از تولید مایعات هیدروکربوری جهان را تشکیل می-دهد. با توجه به کاهش تدریجی سهم نفت‌های متعارف و نفت شیل از کل تولید نفت تولیدی جهان، در بلندمدت نفت سنگین نقش برجسته‌ای در بازار جهانی نفت ایفا خواهد کرد و کشورهای دارنده ذخایر قابل توجه نفت سنگین نظیر ایران از موقعیت ویژه‌ای برخوردار خواهند بود. مقاله حاضر می‌کوشد با شناسایی عوامل کلیدی و نیروهای پیشران ملی و جهانی، سناریوهای محتمل صادرات نفت سنگین ایران تا افق 2040 را ارائه نماید.
داده‌های این مطالعه شامل 27 عامل کلیدی است که به روش پویش محیطی و نظرات خبرگان طی دو مرحله از طریق پرسشنامه بدست آمد. در ادامه پس از شناسایی تاثیرات متقابل عوامل کلیدی بر یکدیگر و تحلیل آن با نرم افزار میک مک ، 16 توصیفگر که بیشترین تاثیر را در آینده صادرات نفت سنگین ایران ایفا می‌کند، شناسایی شدند. سپس با تکیه به منابع علمی و نظرات خبرگان، 60 وضعیت برای توصیفگرها تعریف گردید و با استفاده از نرم افزار سناریو ویزارد ، تعداد 16 سناریو با سازگاری بالا (سناریوهای باورکردنی) بدست آمد که در نهایت پس از صحه‌گذاری و اعتبارسنجی توسط خبرگان پنج سناریوی "در هزار توی تحریم"، " شرق بدون غرب"،" ویروس بزرگ"، "پیوند با جهان" و "فرصتهای از دست رفته" تدوین شد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • رهبر، فرهاد؛ سیف الدین اصل، امیرعلی ؛ شاه حسینی، محمدعلی و نیازی، عیسی (1396). سناریونویسی بهای نفت خام بر اساس شناسایی عوامل کلیدی و تجزیه و تحلیل فعل و انفعالات بازیگران. بهبود مدیریت، سال یازدهم، شماره 4، پیاپی 38 ، صص 91-
  • قاسمیان، سلیمان، (1393)، "چشم انداز بازار نفت فوق سنگین و راهبردهای پیشنهادی برای صنعت نفت کشور"، ماهنامه اکتشاف و تولید نفت و گاز، 118.
  • علیزاده، عزیز و وحید وحیدی مطلق. امیر ناظمی (1387)؛ سناریونگاری یا برنامه‌ریزی بر پایه سناریوها، تهران. مؤسسه مطالعات بین المللی انرژی.
  • چهار سوقی، سید کمال؛ رحمتی، مهرداد؛ معمارپور، مهدی؛ رجب زاده قطری، علی (1391). آینده پژوهی در حوزه انرژی و ارزیابی راهبردهای مدیریت انرژی کشور با استفاده از برنامه‌ریزی سناریو. بهبود مدیریت. شماره 4. صص 5-33

 

  • Alipour, M., R. Hafezi, M. Amer and A. N. Akhavan (2017). "A new hybrid fuzzy cognitive map-based scenario planning approach for Iran's oil production pathways in the post–sanction period." Energy 135: 851-864.
  • Amer M, Daim TU, Jetter A (2013) A review of scenario planning. Futures 46:23–40
  • Ansari, D. and F. Holz (2019). "Anticipating global energy, climate and policy in 2055: Constructing qualitative and quantitative narratives." Energy Research & Social Science 58: 101250.
  • Azadi, A.K., Yarmohammad, M.H., 2011. Analysis of Iran's crude oil export future capacity. Energy Policy 39 (6), 3316e3326.
  • Benedict, B. A. (2017). "Benefits of Scenario Planning Applied to Energy Development." Energy Procedia 107: 304-308.
  • Bentham, J. (2014). "The scenario approach to possible futures for oil and natural gas." Energy Policy 64: 87-92.
  • Bishop, P. (2007). "The current state of scenario development: an overview of techniques." Foresight 9(1): 5-25.
  • Blazev, A. S. (2016). Global Energy Market Trends, Fairmont Press, Incorporated, CRC Press, Taylor & Francis Group.
  • BP (2021). BP Energy Outlook, British Petroleum.
  • Bradfield, R., G. Wright, G. Burt, G. Cairns and K. Van Der Heijden (2005). "The origins and evolution of scenario techniques in long range business planning." Futures 37(8): 795-812.
  • Chaharsooghi, S., M. Rezaei, M. J. I. j. o. e. s. Alipour and technology (2015). "Iran’s energy scenarios on a 20-year vision." 12(11): 3701-3718.
  • ENI (2020), world oil report
  • EIA (2016). International Energy Outlook 2016, U.S. Energy Information Administration.
  • Fahey, L. and Robert M. R. (1998); “Learning from the future, competitive foresight scenarios “,Canada: John wiley & sons Inc.
  • Ghasemian, S. Faridzad, A. Abbaszadeh, P. Taklif, A. Ghasemi, A, Hafezi, R. An overview of global energy scenarios by 2040: identifying the driving forces using cross‑impact analysis method, International Journal of Environmental Science and Technology, April 2020, https://doi.org/10.1007/s13762-020-02738-5.
  • Glenn, J. C. and T. J. Gordon (2009). Futures Research Methodology-Version 3-0, Editorial desconocida.
  • Godet, M. (2000). "The Art of Scenarios and Strategic Planning: Tools and Pitfalls." Technological Forecasting and Social Change 65(1): 3-22.
  • Gordon, T. J. (1994). Cross-impact method, American Council for the United Nations University.
  • IEA (2015). World Energy Outlook Special Report, International Energy Agency.
  • IEA (2021). World Energy Outlook Special Report, International Energy Agency.
  • IHS (2020), global petroleum database
  • Jefferson, M. (2012). "Shell scenarios: What really happened in the 1970s and what may be learned for current world prospects." Technological Forecasting and Social Change 79(1): 186-197.
  • Kahn, H. A.J. Wiener, (1967). The Year 2000: A Framework for Speculation on the Next Thirty-Three Years, The Macmillan, New York.
  • Miller, K.D.,Waller G.H., “Scenarios, real options and integrated risk management”, Long Range Planning 36, 2003; p.93–107.
  • Mietzner, D. and G. Reger (2005). "Advantages and disadvantages of scenario approaches for strategic foresight." International Journal Technology Intelligence and Planning 1(2): 220-239.
  • Pillkahn, U. (2008). Using trends and scenarios as tools for strategy development: shaping the future of your enterprise, John Wiley & Sons.
  • Ringland, G. (1998). Scenario planning: Managing for the future. New York: Wiley.
  • Schoemaker, P. J. (1991). "When and how to use scenario planning: a heuristic approach with illustration." Journal of forecasting 10(6): 549-564.
  • Schoemaker, P. J. (1995). "Scenario planning: a tool for strategic thinking." Sloan management review 36(2): 25-50.
  • Wack, P. (1985). "Ж scenarios: uncharted waters ahead." Harvard Business Review September–October.
  • Weimer-Jehle, W. (2006); “Cross impact (CIB)”, science direct, Technological forecasting & social change, vol 73, pp334-361.
  • Weimer-Jehle, W. (2008); “Scenariowizard Basic2.3”, Manual, university of Stuttgart.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار