راهبرد اساسی خصوصی سازی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

مشکلات اساسی زیادی پس از انقلاب اسلامی، موجب به ثمر نرسیدن سیاست‌های خصوصی‌‌سازی در ایران گردیده است. در مقاله حاضر سعی شده راهبردهای اساسی خصوصی‌‌سازی در ایران به روش SWOT و ماتریس QSPM مشخص گردد و روند خصوصی‌‌سازی در کشور با دید بلندمدت و باثبات در نظر گرفته شود. برای انجام این کار در ابتدا با استفاده از روش فراترکیب و با بررسی 72 مورد مقاله و گزارش‌های سازمان‌های خصوصی‌سازی کشورهای ایران، ترکیه و روسیه به این پرسش پاسخ خواهیم داد که چه نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدی در سال‌های اخیر بر سر راه خصوصی‌سازی ایران قرار داشته است. سپس نکات مستخرج از مطالعه منابع را به روش SWOT در اختیار متخصصین حوزه مربوط قرار دادیم تا اهمیت هر کدام از نکات استخراجی را در خصوصی‌سازی کشور برآورد کنیم. در انتها به منظور ارائه راهبرد اصلی برای اجرای کارآمدتر خصوصی‌سازی در ایران از تجربه کشورهای ترکیه و روسیه که موانع مشابهی با خصوصی‌سازی کشورمان داشته‌اند، استفاده کرده و به‌وسیله ماتریس QSPM و با پرسش از متخصصین این حوزه راهبردها را اولویت‌بندی کردیم. نتایج، حاکی از آن است که راهبرد کلی کشور در اجرای خصوصی‌سازی، تدافعی بوده و راهبردهای تغییر رویکرد دولت از نگاه صرفاً سیاسی به خصوصی‌سازی و اجرای صحیح آن با نگاه بلندمدت با افزایش سرمایه‌گذاری‌های جدید، نظارت دقیق نهادهای نظارتی بر جلسات و روند اجرای خصوصی‌سازی و بررسی سابقه افراد متصدی خصوصی‌سازی، راهبردهای مهم خصوصی‌سازی در ایران محسوب می‌شوند.

کلیدواژه‌ها


آذر، عادل. لشگری، زهرا و امرایی، حافظ (1390). عملکرد، چالش ها و راهکارهای خصوصی سازی در ایران. نشریه اقتصاد مالی (مالی و توسعه). 5(16). صص 9- 25.
اسکندری فرداد، امیر. رزمجویی، محرم (1398). مطالعات تطبیقی خصوصی‌‌سازی و تدوین الگوی راهبردی مناسب برای ایران. پژوهشنامه بازرگانی. شماره 92. صص 201 - 230.
حشمتی مولایی، حسین (1386). روش های دستیابی به اهداف سیاستی اصل 44 قانون اساسی. مجلس و راهبرد. شماره 54. صص 10-36.
دادجوی توکلی. آذرمیدخت (1383). اقتصاد ایران: موانع، چالش‌‌ها و مشکلات اقتصادی خصوصی سازی در ایران. مجله اقتصادی. شماره 35 و 36. صص 5-13.
دینی ترکمانی، علی (1382). اقتصاد و بازرگانی ایران: بررسی عملکرد خصوصی سازی در ایران. بررسی های بازرگانی. شماره 1. صص 3-15.
سیدی، سیدمحمدرضا. دانایی فرد، حسن. گنجعلی، اسدالله و خائف الهی، احمدعلی (1398). شناخت شرایط موثر محیطی در ارزیابی عملکرد وزیران با روش فراترکیب. چشم انداز مدیریت دولتی. 10 (2). صص 71-93.
صادقی، حسین. خان زاده، مینو (1398). تحلیل راهبردی توسعه بخش کشاورزی به روش SWOT و ماتریس QSPM (مطالعه موردی: حوضه آبریز دریاچه ارومیه). اقتصاد کشاورزی و توسعه. شماره 108. ‌‌صص 91-120.
صمصامی، حسین و خزاعی، مهدی (1389). بررسی اثر خصوصی‌‌سازی بر بهره‌‌وری. اقتصاد تطبیقی. 1(2). صص 47-65.
فردرو، محسن (1385). نقش فرهنگ در خط‌مشی‌گذاری عمومی. مجموعه مقالات مدیریت فرهنگی. چاپ اول. نشر مه آسا.
قنبرپور، محمدباقر و جویباری، آزیتا (1395). بررسی فواید خصوصی سازی در اقتصاد ایران و ترسیم چارچوب مناسب خصوصی سازی در کشور بر مبنای چتر فلسفی حاکم بر جامعه و مشکلات اقتصاد خرد و کلان موجود. اقتصاد خلاق. شماره 1. صص 1-12.
کاظم زاده، مسعود (1386). آسیب شناسی فرهنگی اجرای اصل 44 قانون اساسی (سیاست های خصوصی سازی). کار و جامعه.108. صص 111-127. گزارش سازمان خصوصی سازی (1396). ارزیابی عملکرد قبل و پس از واگذاری شرکت‌های واگذارشده. گروه کارشناسان.
مرادی، بهنام (1384). ابعاد خصوصی سازی و آثار آن بر سرمایه گذاری خصوصی (مطالعه موردی ایران). اطلاعات سیاسی-اقتصادی. شماره 213 و 214. صص 180-199.
مهربانفر، احسان (1395). آسیب شناسی خط و مشی گذاری دولت در عرصصه خصوصی سازی بر مبنای نظریه داده بنیاد. مجلس و راهبرد. شماره 86. صص 329-350.
نصیری اقدم، علی و آقاجانی معمار، احسان (1396). تعارض بین کارایی در خصوصی‌‌سازی با هدف تعقیب کسب درآمد. مجلس و راهبرد. شماره 92. صص‌‌‌‌137‌‌-173
نعمتی زرگران. علی باقر (1384). خصوصی سازی در روسیه. مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز. شماره 50. صص 87-102.

منابع انگلیسی

Andrei Shleifer and Robert W. Vishny (1994) Privatization in Russia: First Steps, Transition in Eastern Europe, University of Chicago, Press Volume 2, pp 137-164.
Al Qudah, Ali. Mustafa.Abdullah. (2011).“ The operating Efficiency and Market Value of Jordanian Privatization Firms: Fixed and Random Effects Analysis”. Interdisciplinary Journal of Research in Business, Vol.1, Issue.7, pp 99-116.
Ars. Gor. Gonca Gungor (2012), By Historical Perspective Assessment of Privatization Implementings in Turkey, The Sakarya Journal of Economis, Vol 9, pp 100-118.
Beesly, Michael. Littlechild, Stephen. (1983).“Privatization:Priniciples, Problems andPriorities”. Leoyds Bank Review, vol.149, pp 1-21.
Boubakri, Narjess, Smaoui, Houcem & Myriam Zammiti (2009), "Privatization Dynamic and Economic Growh", Journal of Business & Policy Research, Vol. 4, No. 2, PP 16-44.
Cagrı Ozcan İsmail(2018), The privatization of roads: An overview of the Turkish case,Journal of Case Studies on Transport Policy, Vol 6, Issue 4,pp 529-536.
Coskun Can Aktan, Implementation of Privatization and Major Problems (2010), Journal of Social and Human Sciences Vol 2, Issue 2, pp 124-137.
Christopher Monday (2017), Privatization to putinization: The genesis of Russia's hobbled oligarchy, Journal of Communist and Post-Communist Studies Vol.50, Issue 4, pp 303-317.
Dower Paul Castaneda, Markevich Andrei(2014), A history of resistance to privatization in Russia, Journal of Comparative Economics, Vol. 42, Issue 4,pp 855-873.
Ebru Oztum tumer (2004),Influence of Privatization on Turkish Wage and Employment,Ankara University Institute of Social Sciences, Labor Economics Department, Master Thesis.
Elena Medova & Larissa Tischenko (2006), Lawles Privatization. Centre for Financial Research, Judge Business School, University of Cambridge, working paper, no.9, pp 1-37.
Fidrmuc jarko Lidwina Gundackerae(2017), Income inequality and oligarchs in Russian regions: A note, European Journal of Political Economy, Vol.50, pp 196-207.
Goridko Nina, Robert Nizhegorodtsev (2018), Public Losses – Private Gains: Some Institutional Filters for Russian Economy, Journal of IFAC-Papers On Line Vol. 51, Issue 11, pp 868-875.
Marcelin Isaac, Mathur Ike (2015), Privatization, financial development, property rights and growth, Journal of Banking & Finance, Vol 50, pp 528-546.
Komijani, Akbar (2003), "Evaluating the performance of Privatization Policy in Iran", The Economic Assistance Press, Ministry of Economics and Finance (in Persian).
Megginson, William L. & Jeffry M. Netter (2001), "From State to Market: A Survey of Empirical Studies on Privatization", Journal of Economic Literature, vol.39, no.2, Jun. pp 321-389.
Omran, M. (2007). “Privatization, State Ownership and Bank Performance in Egypt”.World Development, Vol.35, No.4, pp 714-733.
Ozer Ertuna, (1998), Constraints of Privatization: The Turkish Case, Mediterranean Development Forum September 3 – 6, Bogazici University press, Istanbul.
Judith McKinney (2020), Russian Women and The End of Soviet Socialism, Everyday Expriences of Economic Change, Palgrave Macmillan press, NewYork
T.R, Ministry of Treasury and Finance, Privatization Administration Directorate, performance Report 2018 and strategic plans.