مدلسازی عوامل کلیدی مؤثر بر اصلاح الگوی مقرراتگذاری و نظارت بر صندوقهای بازنشستگی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری مدیریت مالی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه مالی و بانکداری، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

3 استادیار گروه مالی و بانکداری، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

مطالعه صندوق‌های بازنشستگی در اقتصاد ایران نشان می‌دهد که در حال حاضر این صندوق‌ها بنا به دلایل مختلف با کسری و شکاف نقدینگی مواجه هستند. چالش عدم تعادل بین منابع و مصارف در صندوق‌های بازنشستگی و پیامدهای منفی آن، به ویژه افزایش کسری صندوق‌‌ها و به تبع آن افزایش تعهدات دولت در این حوزه، اجرای اصلاحات را در این صندوق‌ها اجتناب ناپذیر نموده است. اما سؤال اساسی این است که با وجود درک بحران صندوق‌های بازنشستگی برای کنش‌گران مختلف این حوزه، این اصلاحات عملیاتی نشده است. بر این اساس و با توجه به ماهیت پیچیده و چندبعدی بازنشستگی، جهت اصلاح ساختار تنظیم گری در این صندوق‌ها، لازم است عوامل کلیدی مؤثر بر این اصلاح ساختار و نحوه اثرگذاری آن‌ها شناسایی و تبیین گردد. در این مطالعه با استفاده از دو روش تحلیل مضمون (TA) و مدلسازی ساختاری-تفسیری (ISM) عوامل کلیدی اثرگذار بر اصلاح ساختار تنظیم-گری صندوق‌های بازنشستگی شناسایی و با دستیابی به شبکه مضامین مدل ارتباطی بین عوامل مؤثر در شش سطح استخراج گردید و در نهایت جهت سنجش قدرت نفوذ و وابستگی عوامل از روش میک مک (MICMAC) استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که لازم است مسئولیت تدبیر امور بین نسلی در حوزه بازنشستگی به یک ناظر مستقل و فراقوه‌ای بازنشستگی تفویض گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابراهیمی، ایلناز؛. همتی، مریم. (1397). نقش و اثرگذاری صندوق‌های بازنشستگی در ثبات مالی اقتصاد ایران؛ لزوم شکل‌گیری مقام ناظر احتیاطی. پژوهشکده پولی و بانکی، . مقاله سیاستی.
احمدی، سید علیی ‌اکبر;. درویش، حسن.ن; سبحانی ‌فر، محمد جواد.; فاضلی کبریا، حامد. (1393). طراحی و تبیین الگوی مفهومی شایستگی شایستگی‌های منابع انسانی در نهج البلاغه با استفاده از تکنیک تحلیل مضمون و    ISM.
امیری، مجتبی؛. محمودی، وحید.؛ راغفر، حسین.؛ پروندی، یحیی. (1395). بررسی نظری-تطبیقی نظام‌های تأمین اجتماعی: مسیریابی توسعه نظام سه لایه تأمین اجتماعی ایران. فصلنامه علمی-پژوهشی سیاستگذاری عمومی، . ص‌ص 28-9.
بادینی، حسن. (1387). جستاری نقادانه در نظام حقوقی تأمین اجتماعی. فصلنامه حقوق، . مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، . (4) 38،.  ص‌ص 57-88.
بت‌شکن، محمدهاشم؛. چهارمحالی, ، حسن؛. صالحی‌فر، محمد. (1396). درآمدی بر اصلاحات و خصوصی سازی صندوق‌های بازنشستگی، . تهران: انتشارات دانشگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء، تهران.
پژوهشکده بیمه. (1395). طرح پژوهشی بررسی سازوکار ارائه ارایه خدمات تأمین اجتماعی در کشورهای منتخب. به سفارش بیمه مرکزی، شماره 57.
پناهی، بهرام. (1376). اصول و مبانی نظام تامین اجتماعى. تهران: مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی، . چاپ اول، تهران.
پورموسی، علی اکبر. و خالقی، رضا. (1393). ایجاد تعادل بین منابع و مصارف طرح‌های بازنشستگی با استفاده از دانش اکچوئری. فصلنامه علمی-پژوهشی دانش سرمایه‌گذاری، . (10) 3.
جلیلی، طیبه. (1388). اولویت اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر تسهیل اجرای سیستم چندلایه در صندوق بازنشستگی کشوری. پایان پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت بازرگانی گرایش بیمه، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائیطباطبایی.
جلیلی، طیبه. (1388). سرمایه سرمایه‌گذاری صندوق صندوق‌های بازنشستگی- الزامات و تجارب جهانی. واحد تحقیقات ومطالعات بیمه‌ای، مؤسسه حسابرسی، . صندوق بازنشستگی کشوری.
جلیلی، طیبه؛. مسلمی، رضا. (1393). شناسایی و اولویت اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر تسهیل اجرای سیستم بازنشستگی چندلایه. نشریه پژوهشنامه بیمه، . (114).
چهارمحالی، حسن. (1388). امکان امکان‌پذیری ایجاد صندوق بازنشستگی خصوصی در ایران با مطالعه چند کشور منتخب. پایان پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت مالی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائیطباطبایی.
خان خان‌محمدی، هادی. (1393). طراحی الگوی مشارکت شهروندی در مدیریت دولتی مبتنی بر تعالیم نهج نهج‌البلاغه. رساله دکتری مدیریت دولتی به راهنمایی دکتر رضا واعظی، دانشگاه علامه طباطبایی (ره).
روشنی، کلثوم. (1395). نظارت بر صندوق صندوق‌های بازنشستگی. معاونت امور اقتصادی، وزارت امور اقتصادی و دارایی. تهران.
روغنی‌زاده، مصطفی. (1387). چالش‌های نظام بازنشستگی ایران، فصلنامه تأمین اجتماعی، . (29) 9.
زاده زاده‌غلام، زهرا. (1390). مراجع نظارت بر بازنشستگیی ‌های خصوصی چه ویژگی ویژگی‌هایی بایستی داشته باشند؟ اصول پیشنهادی IOPS. واحد تحقیقات ومطالعات بیمه بیمه‌ای، مؤسسه حسابرسی، صندوق بازنشستگی کشوری.
سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی. (1392). http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=25370.
شفیعی شفیعی‌سردشت، جعفر؛. گرجی گرجی‌ازندریانی، علی علی‌اکبر؛. فاضلی فاضلی‌نژاد، جواد. (1397). کژتابی مفهومی نظارت در نظام حقوقی ایران. مجله حقوق اداری، . (16). ، ص‌ص 88-63.
صادقی صادقی‌شاهدانی، مهدی. و محسنی، حسین. (1392). بایسته ها‌های نظام مالی اسلامی در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت. مطالعات اقتصاد اسلامی، (2) 5، پیاپی 10.
صفار، محمدجواد. (1379). آشنایی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بعد از اصلاحات، . تهران: انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی.
صفری، محمد. (1395). بازطراحی طرح‌های بازنشستگی خصوصی ترکیبی در ایران مبتنی بر فقه امامیه و پویایی سیستم. رساله دکتری، . رشته مدیریت مالی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق.
طاهری طاهری‌بهروز، اسمعیل؛. حاجی حاجی‌قربانی ‌دولابی، مریم. (1395). حکمرانی خوب در سازمان‌های تأمین اجتماعی. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، معاونت امور اقتصادی و برنامه برنامه‌ریزی.
عبداله عبداله‌میلانی، مهنوش. (1380). تامین تأمین اجتماعی و آثار توزیعی آن بر اقتصاد ایران. پایان پایان‌نامه دکتری رشته اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائیطباطبایی.
فلاحتی، علی؛. دل دل‌انگیزان، سهراب؛. انصاری، محمدعلی. (1396). مدل‌سازی و تحلیل راهبردی بحران بازنشستگی در ایران با رویکرد نظریه بازی‌ها. نشریه علمی- پژوهشی بهبود مدیریت، سال یازدهم،11 (1).، پیاپی 35، ص‌ص 92-61.
قاسمی قاسمی‌زارع، سمیرا. (1394). عوامل اجتماعی و اقتصادی مرتبط با سلامت اجتماعی بازنشستگان، مطالعه موردی: بازنشستگان سازمان تأمین اجتماعی شهر تهران. پایان پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه برنامه‌ریزی رفاه اجتماعی، دانشگده دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائیطباطبایی.
گزارش صندوق بین‌لمللی پول در موضوع صندوق‌های بیمه بازنشستگی. (1396). مترجمین: طاهری طاهری‌بهروز، اسمعیل؛. حاجی حاجی‌قربانی ‌دولابی، مریم. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، معاونت امور اقتصادی و برنامه برنامه‌ریزی.
گلاب، سمانه. و مختارزاده، صمد. (1397). مروری اجمالی بر قوانین حاکم بر صندوق‌های بازنشستگی در ایران. گروه مطالعات رفاه و تأمین اجتماعی، موسسه مؤسسه راهبردهای بازنشستگی صبا.
لطیفی، میثم؛. عبدالحسین عبدالحسین‌زاده، محمد. و آذرفر، امیر. (1395). طراحی الگوی جانشین‌پروری در سازمان‌های دولتی از طریق کاربست مدل‌سازی ساختاری-تفسیری. نشریه مدیریت سازمان‌های دولتی، مقاله 2،. (4) 4. ص‌(پیاپی 16). ص 50-33.
مرکز پژوهش‌های مجلس شواری اسلامی. (1396). بررسی وضعیت سازمان تأمین اجتماعی و ضرورت اصلاحات بنیادی در آن (علل و اقدامات فوری مورد نیاز). معاونت پژوهش‌های اجتماعی   فرهنگی، دفتر:  مطالعات اجتماعی، کد موضوعی: 210، شماره مسلسل: 15569.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. (1394). نگاهی بر قانون‌گذاری بخش رفاه و بیمه‌ها (بازنشستگی و درمان) در هشت دوره مجلس شورای اسلامی (رفاه (بهزیستی و کمیته امداد) بیمه درمان، تأمین اجتماعی، قوانین بودجه و برنامه). دفتر مطالعات اجتماعی، کد موضوعی210، شماره مسلسل 14629.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1396). اظهار نظر کارشناسی درباره: «طرح کارآمدسازی و ارتقای مدیریت صندوق‌های بازنشستگی». دوره دهم، سال دوم10 (2)، کد موضوعی: 210، شماره مسلسل: 15533.
ملامحمدی، روح اله. و مستوفی، محمدرضا. (1393). بررسی عوامل موثر مؤثر بر موفقیت سازمان تأمین اجتماعی در برقراری مستمری بازنشستگی (مطالعه موردی: بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی شعبه یک قم). مدیریت فرهنگ سازمانی، . (2) 12،. ص‌ ص 323-299.
منصور، جهانگیر. (1379). مجموعة مجموعه‌ی قوانین با آخرین اصلاحات قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، . تهران: انتشارات آگاه.
منوچهری راد، رضا. (2016). فرموله کردن خط مشی نهاد سازی در حوزه تنظیم تنظیم‌گری قوانین سازمان‏های بیمه ‏‌گر اجتماعی. مجموعه سخنرانی‏ها و مقالات همایش صندوق صندوق‌های بازنشستگی تنگناها و راهکارها. موسسه مؤسسه عالی پژوهش تامین تأمین اجتماعی, . ص‌ص 137-68.
منوری، حسین. و راسخ، محمد. (1396). سبک‌های تنظیم بازار مالی در ایران و انگلستان. فصلنامه علمی-پژوهشی دانش سرمایه سرمایه‌گذاری، انجمن مهندسی مالی ایران،. (22) 6،. ص‌ص 164-147.
میر، سیدجواد؛. گنجیان، مهدی. و فروهش فروهش‌تهرانی، غلامرضا. (1393). چالش‌ها و راهکارهای صندوق‌های بازنشستگی در ایران (مطالعه موردی صندوق بازنشستگی جهاد کشاورزی). فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، . (7)2.، ص‌ص 139-111.
نادران، الیاس؛. آقا نظری، حسن. و حسینی، سیدرضا. (1391). الگوی تأمین اجتماعی صدر اسلام و دلالت ها‌های آن برای الگوهای نوین. معرفت اقتصاد اسلامی، . 3 (2).سال سوم، شماره دوم، پیاپی ششم،  ص‌ص 5-28.
هزارجریبی، جعفر. و امامی غفاری، زینب.   (1398). بررسی تحولات سیاست‌گذاری رفاهی مسکن در ایران (1358-1392). (38) 10، . ص‌ص 120- 76.
یاوری، وحید،. (1391). طراحی مدل مفهومی مدیریت عملکرد سازمانی برای سازمان اوقاف و امور خیریه. رساله دکتری مدیریت دولتی به راهنمایی دکتر شمس السادت زاهدی. دانشگاه علامه طباطبایی (ره).
یوسفیی ‎قلعه ‌قلعه‌رودخانی، محمدعلی. (1396). بررسی چالش چالش‌های صندوق بازنشستگی و ارایه راهکار های عملی. رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، . (1).
زارعی، عظیم؛. ایزدخواه، محمدمهدی. (1394). الگوسازی ساختاری – تفسیری نقشه استراتژی در شرکت مادر تخصصی. پژوهش ها‌های مدیریت در ایران، . (3) 19.
اصلی پور، حسین.; زرگر، محمدرضا. (1397). تحلیل ساختاری - تفسیری عوامل موثر مؤثر بر پذیرش خدمات عمومی الکترونیکی نوآورانه در ایران. چشم انداز مدیریت دولتی.،  شماره 35.
 
Beetsma, R., Lekniute, Z., and Ponds, E. (2014). Reforming American public sector pension plans: Truths and consequences. Rotman Int. J. Pension Manag, 7 (2), ). pp 66–74.
Bolanos, R., Emilio, F., Alfredo, N., and Pablo, P. (2005). Using interpretive structural modelling in strategic decision-making groups. Management Decision, . 43(6). pp, 877 – 895.
Boyatzis, R. E. (1998), Transforming qualitative information: thematic analysis and code development. Sage.
Braun, V. and Clarke, V. (2006),. ‌Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, . (3) 2. pp, 77-101.
Claudio Raddatz and Sergio L. Schmukler. (2008). Pension Funds and Capital Market Development. How Much Bang for the Buck? The World Bank Development Research Group Macroeconomics and Growth Team.
Daneva, I. (2009). Regulation of pension fund investments in Bulgaria- developments and trends. E-Journal “Dialogue”.
Gentzoglaniss, A. (2007). Financial integration and competitiveness in Middle East and North Africa countries. Managerial Finance, . (33)7. pp, 461-476. Permanent Link to this document: http://dx.doi.org/10.1108/03074350710753744.
Guba E. G., and Lincolne Y.S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturdistic inquiry. Educational Communication and Technology Journal; . 30(4). pp: 233-252.
Holzmann, R. (2002). A World Bank Perspective on Pension Reform. World Bank Press.
Hu, Yu-wei. (2006). Pension reform in china (a case study). Economics and finance discussion papers, Economics and finance section, school of social science, Brunel University.
International Monetary Fund (IMF). (2016). Global financial stability report. www.imfbookstore.org or www.elibrary.imf.org.
IOPS (2015). Pension trends and the changing supervisory landscape. 29-30 October, Berlin, Germany.
Kelly, Sonja E. (2016). WHY FINANCIAL INCLUSION POLICY AND REGULATION? Faculty of the School of International Service of American University in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy in International Relations.
Kogut, B., and Spicer, A. (2002). Capital market development and mass privatization are logical contradiction. Industrial and corporate change, Vol. 11. pp , Number 1, PP 1-37.
Kolmakov, S. V. (2019). Analysis Of Administrative Regulations For The Provision Of Public Services Of The Pension Fund Of The Russian Federation, Business Strategies, And Real Economy Publishing House.
OECD. (2015). ANNUAL SURVEY OF INVESTMENT REGULATIONS OF PENSION FUNDS. www.oecd.org.
OECD. (2019). ANNUAL SURVEY OF INVESTMENT REGULATIONS OF PENSION FUNDS. http://www.oecd.org/daf/fin/private-pensions/2019-Survey-Investment-Regulation-Pension-Funds ..pdf
OmotayoJohncally, A., and Bankole, A. (2019), on mathematical models for pension fund optimal selection strategies, AMERICAN JOURNAL OF ECONOMICS AND BUSINESS MANAGEMENT, . (2) 4. pp, 2576-5973.
Rajkumar, S. (2012). Pension Fund Management at the World Bank. Financial Advisory and Banking, World Bank Treasury, Washington DC, treasury.worldbank.org.
Rocha, R., Hinz, R. and Gutierrez, J. (1999). Improving the Regulation and Supervision of Pension Funds: Are There Lessons From the Banking Sector? Social Protection Unit, Human Development Network, the World Bank, No. 9929.
Seidman, L. J. (2006). Neuropsychological functioning in people with ADHD across the lifespan. Clinical Psychology Review, . (20) 26. pp, 466–485.
Stewart, F. (2010). Pension Funds’ Risk-Management Framework: Regulation and Supervisory Oversight, OECD Working Papers on Insurance and Private Pensions, No. 40, OECD publishing, © OECD. Doi: 10.1787/5kmlcz7qq3zx-en.
THE INTERNATIONAL ORGANISATION OF PENSION SUPERVISORS (IOPS). (2010). IOPS PRINCIPLES OF PRIVATE PENSION SUPERVISION.
The World Bank. (2003). Islamic Republic of Iran the Pension System in Iran: Challenges and Opportunities. Middle East and North Africa, Social and Human Development Group (MNSHD), (In Two Volumes) Volume I:   Main Report, Report No. 25174-IR.
Willis Towers Watson and Thinking Ahead Institute (2017), Global Pension Assets Study. Executive Summary.