ارزیابی توسعه عادلانه در اقتصاد ایران با رویکرد شاخص‌های چند بعدی(فقر چند بعدی و شاخص ترکیبی عدالت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مشاور فناوری

2 استاد دانشگاه علامه طباطبائی

3 دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان

چکیده

7 دهه تاریخ توسعه پس از جنگ جهانی دوم ، با تحول ادراک مفهوم توسعه همراه بوده است. شاید مهم‌ترین تحول در مفهوم توسعه تغییر از مفهوم صرفاً رشد اقتصادی به تحولی ساختاری و کیفی است که ضمن بهبود ابعاد درآمدی و غیر درآمدی رفاه، از پایداری و نیز توزیع عادلانه برخوردار باشد. به منظور ارزیابی توسعه عادلانه در اقتصاد ایران از شاخص‌های چند بعدی استفاده شده است. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد روند شاخص فقر چند بعدی در مناطق روستایی در طی سال‌های مورد بررسی کاهشی بوده که این کاهش به منزله کاهش وسعت و شدت فقر چند بعدی در طی سال‌های مورد مطالعه در مناطق روستایی است. در خصوص مناطق شهری این شاخص دارای روند نوسانی می باشد لیکن از سال 1387 به بعد به طور متوسط روند این شاخص صعودی بوده که علت آن می‌تواند تورم‌های بالا، رکود و بروز تحریم‌ها باشد. از سوی دیگر، محاسبه شاخص ترکیبی عدالت اجتماعی اروپا نشان می‌دهد شاخص در بازه 1380 تا 1398 با روند صعودی روبرو بوده است و در نهایت نمره کل از حدود 4.72 در سال 1380 به 7.32 در سال 1398 رسیده است. اگر چه روند این شاخص بهبود شاخص ترکیب عدالت اجتماعی در ایران را نشان می‌دهد اما روند نزولی در بازار کار و بخش‌های اجتماعی سلامت و عدالت بین نسلی نگران کننده به نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها


توسلی، حسین (1375). مبانی نظری عدالت اجتماعی. بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی، 1375.
جلالی، محسن (1398). ارزیابی فقر چند بعدی در جامعه شهری ایران. فصلنامه روند، 26(83): 69-90
خلعتبری، فیروزه (1390). عدالت اقتصادی، مرکز پژوهش‌های مجلس.
دادگر، یدالله؛ نوفرستی، محمد و محمد علی مختاری (1399). یک ارزیابی از سطح، روند، و توزیع فقر چندبُعدی در ایران. فصلنامه برنامه ریزی و بودجه، 25(2): 25-43
رفیع پور، فرامرز (1374). جامعه روستایی و نیاز های آن. نشر شرکت سهامی انتشار
ضرغامی، سحر (1396).  تخمین شاخص فقر چند بعدی برای ایران به روش آلکایر-فاستر و مقایسه روند آن با شاخص فقر تک بعدی. پایان نامه کارشناسی ارشد،  استاد راهنما: فرشاد فاطمی اردستانی، دانشگاه صنعتی شریف
فطرس، محمد حسن و قدسی، سوده (1393). روش آلکایرو فوستر برای انـدازه‌گیـری فقـر چند بُعدی. مجله اقتصادی. 14(11): 92-77.
مصطفوی ثانی، علی و سرآبادانی تفرشی، حسین (1398). سنجش و کاربست شاخص ترکیبی عدالت اجتماعی اتحادیه اروپا در ایران، دو فصلنامه مطالعات و سیاست­های اقتصادی، 6(1): 155-194
مؤمنی فرشاد (1396).عدالت اجتماعی، آزادی و توسعه در ایران امروز. نقش و نگار.
مومنی، فرشاد (1390). اشتغال، عدالت اقتصادی و توسعه؛ نشر مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی.
میردال، گونار (1355 ). طرحی برای مبارزه جهانی با فقر، ترجمه بابک قهرمان نما، انتشارات امیرکبیر.
نمازی، حسین (1392). نظام های اقتصادی. ناشر شرکت سهامی انتشار
 
Alkire, S., Foster, J.E., Seth, S., Santos, M.E., Roche, J.M., & Ballon, P.  (2015). Multidimensional Poverty Measurment and Analysis: Chapter7-Data and Analysis. OPHI. Working Paper No 88.
Alkire, S., Jindra, CH., Robles, G., & Vas, A. (2016). Multidimensional Poverty Index. OPHI Briefing 42, Oxford: Oxford University Pres.
Alkire, Sabina, J. M. (2011). Multidimensional Poverty Index 2011, Oxford: Oxford Poverty & Human Development Initiative (OPHI).
Berg, A., & Ostry, J. D. (2011). Inequality and Unsustainable Growth: Two Sides of the Same Coin?. IMF Economic Review, Palgrave Macmillan; International Monetary Fund, 65(4), 792-815
Hakimian, H. (2011). The economic prospects of the ‘Arab Spring’: Abumpy road ahead, CDPR Development View Point, (63), 1-2.
Hellmann, T., Schmidt, P., & Heller, S.M. (2019). Social Justice in the EU and OECD. Bertelsmann Stiftung
Helmy, H. (2013). An approach to quantifying social justice in selected developing countries. International Journal of Development, 12(1),67-84.
Jiantuo, Yu. (2011). Multidimensional Poverty in China: Some Preliminary Findings Based on CHNS 2000-2009. Social Indicators Research, 112(2), 315-336
Notten, G., & Roelen, K. (2012). A new tool for monitoring (child) poverty: Measures of cumulative deprivation. Child Indicators Research, 5(2), 335-355.
Santos, M, E. & Villatoro, P. A. (2018). Multidimensional Poverty Index for Latin.America. The Review of Income and Wealth. 64 (1), 52-82.
Stiglitz, J. (2015). The price of inequality; How does an unequal society endanger our future? W. W. Norton & Company; Reprint edition
Strategy, A. (2008). The long-term strategic framework of the Asia Development Bank 2008–2020. Mandaluyong City: Asian Development Bank.