دیپلماسی تجاری، راهبردی بنیادین در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی: کشور ترکیه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام

2 دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

دیپلماسی تجاری، ایران را وارد یک فضای جدید می‎کند که باید از مرزهای جغرافیایی گذر کند و اقتصاد مستحکم‎تری را نسبت به گذشته پایه‎گذاری نماید. در واقع نبود دیپلماسی فعال اقتصادی و تراز منفی تجاری، در عمل به واردات و قاچاق کالاهای خارجی به داخل کشور ختم شده است؛ بنابراین دیپلماسی تجاری باید بستر صادرات کالاهای مرغوب و با کیفیت داخلی در بازارهای مصرف کشورهای دیگر به ویژه همسایگان را فراهم کند. ترکیه به عنوان یکی از همسایه­های ایران، فرصت مناسبی برای صادرات کالاهای تولید داخل است چرا که قرابت‌های فرهنگی، اجتماعی و مذهبی، شباهت در تقاضای کالا و خدمات و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل که سبب رقابت‌پذیری کالاهای ایرانی می‌شود، مزیت تجارت با کشور ترکیه است. تجار و بازرگانان ایرانی باید از این فرصت استفاده کنند و نفوذ کالاهای ایرانی در بازار ترکیه را افزایش دهند. برای تقویت این مناسبات، راهکارهایی همچون: تشکیل کنسرسیوم‌های صادراتی، اصلاح شیوه‌های تجارت و برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی کالاهای ایرانی در جهت افزایش میزان صادرات به ترکیه پیشنهاد می شود که رسیدن به این مهم، همت مسئولان تجاری و دیپلماسی اقتصادی پویایی را به ویژه در شرایط تحریم می‌طلبد.

کلیدواژه‌ها


اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران (1399).  مروری بر تجارت ایران و ترکیه در سال(2019).
ارغوانی پیرسلامی، فریبرز و اسماعیلی، محدثه (1397). چالش‌ها و موانع دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه. فصلنامه مجلس و راهبرد. 26(97): 105-71.
باقری، حسین و همکاران (1396). الگوی پیشنهادی دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در راستای عمق‌بخشی خارجی انقلاب اسلامی. فصلنامه آفاق و امنیت.10(34): 64-35.
بزرگی، وحید (1393). دیپلماسی تجاری و ساختار نهادی آن. بررسی‌های بازرگانی.68: 89-75.
بزرگی، وحید و عابدین، محمدرضا (1387). چارچوبی برای بررسی و تدوین دیپلماسی تجاری در دوران جهانی شدن و وابستگی مقابل. اطلاعات سیاسی اقتصادی.8-7: 248-247.
پژوهشکده توسعه بازرگانی (1398). زمینه‌های همکاری اقتصادی و تجاری دوجانبه ایران با ترکیه. گروه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی خارجی.
ثاقب، حسن (1395). تعیین فهرست کالاهای درخواستی برای اخذ امتیازات تعرفه‌ای در موافقت‌نامه تجارت ترجیحی ایران – ترکیه (یک روش پیشنهادی). موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی. پژوهشکده توسعه بازرگانی (گروه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی خارجی).
ثاقب، حسن (1397). بررسی موافقت‌نامه‌های تجاری دوجانبه بین ایران و شرکای تجاری. مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
جانی، سیاوش (1397). بررسی تأثیر سطوح مختلف نهادی بر جذب سرمایه‌گذاری خارجی در کشورهای حوزه سند چشم‌انداز. مجله مجلس و راهبرد. 25(93): 334-307.
دفتر مطالعات اقتصادی (گروه محیط کسب و کار)(1394). بررسی سند و شاخص‌های زمینه‌ساز چشم‌انداز اقتصادی ترکیه (2023 میلادی) و ایران (1404 شمسی (2025). تهران. مرکز پژوهش‌های مجلس.
ذوالفقاری، وحید و جعفری، علی‌اکبر (1395). سامانه منطقه‌ای اکو: متحدان تاکتیکی و مصلحت‌گرا یا رقبای استراتژیک و منفعت‌گرا. راهبرد. 25(78):274-249.
صبوری، ضیاءالدین و صالحیان، تاج‌الدین (1396). بررسی راهبردی دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران: مطالعه موردی دولت یازدهم و دوازدهم. پژوهش‌های روابط بین‌الملل.1(24): 157-133.
ظباطبایی، سید علی(1388). بایسته های دیپلماسی اقتصادی ایران در عصر جهانی شدن.مطالعات سیاسی. دوره2، ش5.
غائبی، محمدرضا (1395). اقتصاد سیاسی روابط ایران و ترکیه در دوره حکومت حزب عدالت و توسعه. فصلنامه سیاست خارجی. 30(2): 113-85.
فاطمی‌امین، سیدرضا (1392). برنامه راهبردی صنعت، معدن و تجارت (سطح کلان). تهران. جهاد دانشگاهی (واحد شهید بهشتی).
کریمیان، علیرضا و کرمی، جهانگیر (1398). سیاست اوراسیایی ترکیه: منافع و دستاوردها. فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل. 9(2): 160-133.
لطفی افشار، مرتضی (1398). بررسی آماری وضعیت واردات و صادرات ترکیه. سازمان توسعه تجارت ایران.
مرکز همکاری‌های فناوری و نوآوری ریاست جمهوری (1392). ظرفیت‌ها و توانمندی‌های علم و فناوری در ترکیه. تهران. مرکز همکاری‌های فناوری و نوآوری ریاست جمهوری.
نیاکویی، سید امیر و بهمنش حسن (1391). بازیگران معارض در بحران سوریه: اهداف و رویکردها. فصلنامه روابط خارجی. 4(4): 135-97.
هرورانی، حسین و عزیزنژاد، صمد (1399). آسیب‌شناسی موافقت‌نامه‌های دوجانبه ترجیحی، بازرگانی و گمرکی در تجارت خارجی کشور. مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی. دفتر مطالعات اقتصادی (گروه مطالعات بازرگانی ).
Anadolu Agency, 11 January, Available at:http://www.hurriyetdailynews.com/turkeys-gas-consumption-decreases-6-pct-in-2018-140433, Accessed on: 13 August 2019.
Baine, N. & S. Woolcock (2003), The New Economic Diplomacy: Decision Making and Negotiation in International Economic Relations, Aldershot: Ashgate Publishing Ltd.
BP (2019), “Statistical Review of World Energy”, British Petroleum, 68th Edition, Available at: https://www.bp.com/content/dam/bp/businesssites/ en/global/corporate/pdfs/energy- conomics/statistical-review/bp-statsreview-2019-full-report.pdf, Accessed on: 12 August 2019.
EIA (2012), "International Energy Outlook 2011".
EIA (2017), “Country Analysis Brief: Turkey”, U.S. Energy Information Administration, 2 February, Available at:https://www.eia.gov/beta/international/analysis_includes/countries_long/Turkey/turkey.pdf, Accessed on: 12 August 2019.
EPDK (2012), "Doğal Gaz Piyasası Raporu 2011".
EPDK (2012), "Elektrik Piyasa Raporu 2011".Hurriyet. (2017, August 18). Turkish contractors rank second in world for foreign projects for 10th straight year. Retrieved on Investment Support and Promotion Agency of Turkey, "Turkey Vision 2023", Invest.gov.tr.
ITA (2019), “Turkey - Oil and Gas Equipment – LNG and LNG Terminals,Upstream, Downstream and Midstream”, The U.S. Department of Commerce’s International Trade Administration, 18 June, Available at:https://www.export.gov/article?id=Turkey-Oil-and-Gas-Equipment-LNG-and-LNG-Terminals-Upstream-Downstream-and-Midstream, Accessed on: 3 August 2019.
Kostecki, Michel and Olivier Naray, “Commercial Diplomacy and International Business,” Discussion Papers in Diplomacy, Netherlands Institute of international Relations ‘Clingendael,’ 2007.
Nejad, Ali Fathollah (2017). "Facing Big Political Challenges", (observed: 8/2/2018) at: https://www.brookings.edu/blog/markaz/2017/12/06/facing-bigpolitical-challenges-this-weeks-gulf-cooperation-council-meeting-fell-flat/
OECD (2018), Country statistical profiles: Turkey Thomson Reuters Datatream/Karin Strohecker.
OECD Economic Outlook No. 91.
OECD (2019), Country statistical profiles: Turkey.
Rana, Kishan S(2013). "Economic Diplomacy: the Experience of Developing Countries." In Economic Diplomacy, by Kishan S Rana, 11-88. New Delhi: Palgrave, 2338.
Temizer, M. (2019), “Turkey's Gas Consumption Decreases 6 pct in 2018”.
Trademap; www.trademap.org/Index.aspx
UNCTAD (2017)."World Investment Report 2017" (observed:7/2/2018) at: http:// unctad.org/en/PublicationsLibrary/wir2017_en.pdf.
World Bank Report. (2013). World Development Indicators-Turkey. on http://databank.worldbank.org.
World Top Exports. (2018). Turkey’s Top Trading Partners. http://www.worldstopexports.com/turkeys-top-import-partners/
WTO (2018), Trade Profile: Turkey.
https://fa.tradingeconomics.com/turkey/inflation-cpi))Investment Support and Promotion Agency of Turkey, "Turkey Vision 2023", Invest.gov.tr.
http://country.eiu.com/article.aspx?articleid=390960823&Country= Turkey&topic=Economy&subtopic= Long-term + outlook & subsubtopic=Summary.