برآورد اثرات تحریم‌های اقتصادی بر سطح قیمت‏ها در چارچوب تاب‌آوری اقتصادی؛ رهیافت پارامتر متغیر در زمان (TVP)

تحریم‌های اقتصادی با ایجاد فضای نابسامانی و آشفتگی در اقتصاد، موجب رشد قیمت‌ها و بدنبال آن نارضایتی عمومی می‌گردند. از طرف دیگر اثرگذاری تحریم‌ها به ساختار اقتصادی کشور هدف نیز وابسته است، به‌طوریکه هرچقدر شرایط اقتصادی کشور هدف نامطلوب باشد، اثرگذاری تحریم‌ها بیشتر می‌شود. از این رو هدف تحقیق حاضر، مطالعه اثرات تحریم‌ها بر سطح قیمت‌ها و شناسایی عوامل مؤثر بر شدت اثرگذاری تحریم‌ها در اقتصاد ایران می‌باشد. برای این منظور از داده‌های سری زمانی شاخص قیمت مصرف کننده، تولید ناخالص داخلی بدون نفت، ارزش کالاهای وارداتی، حجم نقدینگی، نرخ ارز بازار غیررسمی طی سال‌های 1357 تا 1396 استفاده شده‌است. به‌منظور برآورد آثار تحریم، در گام اول شاخصی تحت عنوان شاخص مخاطرات تحریم با استفاده از روش AHP فازی استخراج می‏شود که این شاخص بر اساس نظرخواهی از خبرگان بدست می‏آید. سپس در گام دوم اثر شاخص مخاطرات تحریم بر سطح قیمت‏ها با استفاده از روش پارامتر متغیر در طول زمان که قابلیت زیادی در لحاظ کردن تغییرات ساختاری سری‌های زمانی دارد، برآورد می‏شود. یافته‌های تجربی تحقیق حاکی از این است که تحریم‏ها تا سال 1366 اثر معنی‏داری بر سطح قیمت‏ها نداشته‏اند، اما در طی سال‏های گذشته اعمال تحریم موجب افزایش سطح قیمت‏ها شده‏است. از طرفی شرایط نامطلوب نیز موجب تشدید آثار تحریم بر سطح قیمت‏ها می‏شود، به‏طوری که در سال‏های اخیر که شدیدترین تحریم‏ها بر علیه اقتصاد ایران اعمال شده‏است، کسری بودجه زیاد، وابستگی بیش از حد به درآمدهای نفتی، نسبت بالای بدهی بخش خصوصی و تورم بالا موجب می‏شود تا اثرگذاری تحریم‏ها بر سطح قیمت‏ها به ترتیب 106، 93 ،60 و 31 درصد افزایش می‌یابد.