دیپلماسی اقتصادی ایران در رقابت تجاری چین و آمریکا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل، گروه روابط بین الملل، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار روابط بین الملل، گروه حقوق، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استاد روابط بین الملل، دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه

10.22034/es.2024.342764.1585

چکیده

نظم جهانی مبتنی بر ایده آل‌های ایالات‌متحده از زمان ایجاد نظام برتون وودز باعث گردید تا این کشور بتواند از قابلیت‌های مادی ایجادشده در جهت تحقق اهداف مدنظر خود استفاده نماید. طی دهه اخیر با توجه به تداخل منافع بیش‌ازپیش دو کشور چین و ایالات‌متحده و تلاش توأم با احتیاط پکن برای گسترش نفوذ در ساختار زنجیره ارزش جهانی تحت تسلط نظام نئولیبرال، پیشبرد دیپلماسی اقتصادی ایران را به‌منظور بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود، با چالش‌ها و موانع ساختاری مواجه نموده است. نگارندگان در پژوهش حاضر درصدد برآمده‌اند با استفاده از رویکرد نظری نظام جهانی تحت ساختار زنجیره ارزش جهانی، نحوه تأثیرپذیری دیپلماسی اقتصادی ایران را با توجه به زوایای آشکارشده در این زنجیره طی دوره تشدید رقابت تجاری موردبررسی قرار دهند. سؤال اصلی این است که تأثیر رقابت تجاری چین و ایالات‌متحده بر دیپلماسی اقتصادی ایران چیست؟ فرضیه پژوهش آن است که تشدید رقابت تجاری چین و ایالات‌متحده، دیپلماسی اقتصادی ایران را با موانع ساختاری روبرو کرده است. یافته‌های پژوهش بر اساس روش کیفی با رویکرد تبیینی آن است که پیامدهای ناشی از تشدید رقابت آمریکا و چین در حوزه تجاری بر تطابق دیپلماسی اقتصادی ایران با واقعیت‌های زنجیره ارزش جهانی، عملکرد دیپلماسی اقتصادی ایران را با تنگناهای جدی مواجه ساخته است.

کلیدواژه‌ها