واکاوی مدیریت بورس و اوراق بهادار با رویکرد حکمرانی خوب در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار و عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی، دانشگاه آیت‌الله بروجردی (ره)، لرستان، بروجرد

2 استاد تمام و عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 دانشیار و عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

بازار بورس و اوراق بهادار بعنوان نبض اقتصاد کشور از مردادماه 1399 همراه با افت شدید شاخص روبرو شد و چالش‌های زیادی را ایجاد نمود. پژوهش حاضر با استفاده از نظریه حکمرانی مطلوب در پی پاسخگویی به این پرسش اساسی است که حکمرانی بازار بورس در ایران چگونه بوده و دارای چه مسائل و آسیب‌هایی می‌باشد؟ با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند و نظری با 23 نفر از کنشگران بازار سرمایه مصاحبه شد. پس از پیاده‌سازی مصاحبه‌ها، تحلیل داده‌ها بر اساس مراحل سه گانه کدگذاری باز، محوری و گزینشی صورت گرفت. یافته‌های حاصل نشان داد که اقتصاد بانک محور و محوری نبودن بازار سرمایه، عادی انگاری افت شاخص، عدم انسجام در بین دستگاه‌های متولی بازار بورس و خلاء ها و نارسایی‌های قانونی از جمله شرایط علی ریزش بورس به شمار می روند. فقدان حمایت نهادی و فقدان فرهنگ سهامداری بعنوان بسترهای این نزول هستند. تبلیغات رسانه‌ای، تحولات و اظهارنظر های سیاسی و حباب‌های قیمتی از شرایط مداخله گر در این امر محسوب می‌شوند. راهبردهای اصلی مورد استفاده، رفتار توده وار و تصمیمات سازمانی شناسایی شد. به مخاطره افتادن امنیت ملی، بی‌اعتمادی اجتماعی و احساس ناامنی مالی از پیامدهای این حکمرانی محسوب می‌شوند. نتیجه‌گیری کلی پژوهش حاضر آن است که نزول شاخص بورس و خروج نقدینگی از آن نشانگر این است که بازار بورس نیازمند نظارت بر معاملات، شفافیت و کارایی دارد و با بسط حکمرانی مطلوب می‌توان سهم بسزایی در اعتلای بازار سرمایه و اعتماد سازی مجدد و تدوام ورود نقدینگی به بورس را داشت.

کلیدواژه‌ها


انتظاریان، ناهید (1393)، تأثیر بازار سرمایه بر بهبود فضای کسب و کار کشور، ماهنامه کار و جامعه، 174: 24-36.
بیات، بهرام (1388)، بررسی عوامل مؤثر بر احساس امنیت شهروندان تهرانی (با تأکید بر رسانه‌های جمعی، عملکرد پلیس و بروز جرائم)، فصلنامه انتظام اجتماعی، (1)1:51-31.
پژوهشکده تحقیقات راهبردی(1399)، آسیب شناسی حقوقی نظام سرمایه گذاری داخلی و خارجی در ایران. https://csr.ir/fa/news/1060/
پورحسن، ریحانه؛ سالارزهی، حبیب‌الله؛ روشن، سیدعلیقلی؛ یعقوبی، نورمحمد و دهقانی، مسعود (1399)، ارائه الگویی چهار لایه برای امکان‌سنجی و استقرار اثربخش حکمرانی خوب در آموزش عالی، فصلنامه پژوهش در نظام‌های آموزشی، (14)50:162-143.
پورحسینی حصار، سید مهدی؛ حصارزاده، رضا؛ عباس زاده، محمدرضا و خلیلی، محسن (1400)، استانداردهای بین‌المللی حسابداری بخش عمومی؛ شاخص‌های حکمرانی خوب و سطح ارتکاب جرائم: شواهدی تجربی از ۳۰ کشور جهان، دانش حسابرسی، ۲۱ (۸۵): ۳۰-۵.
تاج‌بخش، غلامرضا (1400)، تحلیل داده بنیاد احساس ناامنی زنان در پاندمی کرونا، فصلنامه مطالعات زن و خانواده، (20)9:188-162.
تاج‌بخش، غلامرضا؛ شیرعلی، اسماعیل و حسینی، محمدرضا (1399)، حکمرانی پاندمی کرونا در ایران، فصلنامه راهبرد، (29)45:4-62.
تهرانی، رضا و خشنود، مهدی (1384)، شناسایی گروه‌های تأثیرگذار بر تصمیم خرید و فروش سهام سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار. فرهنگ مدیریت،203:10-219.
حسن نژاد، محمد و شمس، شهاب‌الدین (1395)، بررسی عوامل مؤثر بر میزان مشارکت مردم در بازار سرمایه ایران، فصلنامه بورس اوراق بهادار،9(34): 106-77.
درخشان، رستم؛ پیله‌وری، نازنین؛ نجف بیگی، رضا و دانش فرد کرم الله (1396)، آسیب‌شناسی مؤلفه‌های حکمرانی خوب، پژوهش‌های اخلاقی،2(8)، 89-104.
 رحیمی پور، اکبر؛ میر، هدیه و جلایی، سید عبدالمجید (1399)، تأثیر اندازه دولت بر بازدهی و قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران، نشریه اقتصاد و بانکداری اسلامی، 9(30): 23-7.
زتوکا، پیوتر (1386)، اعتماد: نظریه‌های جامعه‌شناختی، ترجمه: غلامرضا غفاری، تهران، نشر شیرازه.
سعیدی، علی و فرهانیان، سید محمدجواد (1390)، رفتار توده‌وار سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه بورس اوراق بهادار، 7(16)، 198-175.
شارع پور، محمود (1385)، سرمایه اجتماعی، مفهوم‌سازی، سنجش و دلالت‌های سیاست‌گذاری، ساری، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی مازندران.
عطاآبادی، عبدالمجید؛ فتاحی، محمد و طهماسبی سفیددشتی، سمیه (1399)، ریزش قیمت سهام و راهبردهای کسب و کار، فصلنامه بورس اوراق بهادار، 11(49)، 5-22.
عنایت، سید ابراهیم(1390)، مشکلات و تنگناهای بازار سرمایه در ایران. پژوهشنامه اقتصادی. 1(3). 139-162.
فلاح شمس، میر فیض و زارع، عظیم (1392)، بررسی عوامل تأثیرگذار در بروز حباب قیمت در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه بورس اوراق بهادار، (6)73: 21-91
قلی پور، رحمت‌الله و شریف‌زاده، فتاح (1382)، حکمرانی خوب و نقش دولت، تهران، انتشارات فرهنگ مدیریت.
کشاورز، لقمان (1399)، تدوین مدل حکمرانی ورزش همگانی ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 50(19): 1-18.
منصوری، علی (1391)، درباره خودمختاری صنعت رسانه و تبلیغات، مطالعات میان‌رشته‌ای در رسانه و فرهنگ،1(2): 72-49.
میدری و خیرخواهان (1383)، نظریات حکمرانی، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
میر، هدیه؛ رحیمی پور، اکبر و جلایی، سید عبدالمجید (1399). تأثیر حکمرانی خوب بر رقابت‌پذیری در بورس اوراق بهادار تهران، دو فصلنامه سیاست‌گذاری پیشرفت اقتصادی، 7(2)، 1-24.
میرسپاسی، ناصر؛ داداش کریمی، یحیی و نجف بیگی، رضا (1398)، طراحی مدل حکمرانی آموزش عالی کشور، فصلنامه مدیریت سازمان‌های دولتی، 7(3)، 28-12.
نورایی آزاد، سمانه، موغلی، علیرضا و زارعی، ناهید (1400)، تأثیر مارک آپ و شیوه حکمرانی شرکت بر اجتناب مالیاتی شرکت‌های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه پژوهش‌های اقتصاد صنعتی، 5(18). 58-45.
یحیی زاده فر، محمود؛ شمس، شهاب‌الدین و رضازاده، مرتضی (1389)، ارزیابی عملکرد مدیریت پرتفوی شرکت‌های سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار تهران، پژوهشنامه مدیریت اجرایی، 2(10)، 178-157.
یعقوبی، نور محمد و پورحسن، سمانه (1400)، ارزیابی وضعیت مؤلفه‌های ساختاری حکمرانی خوب در آموزش عالی، فصلنامه حکمرانی و توسعه، 2(1): 103-89.
 
Anubhab, S. (2017), “In pursuit of good governance in Indian sport”, Journal of world sports law report,23,  pp: 1-4.
Aziz, O. Gh. (2018), Institutional quality and FDI inflows in Arab economies, Finance Research Letters, Elsevier, 25, 111-123.
Bikhchandani S. & S. Sharma (2000), "Herd Behavior in financial market", No 3. IMF staff papers 47.
Boadi, I. Amegbe, H. (2018), The Link between Quality of Governance and Stock Market Performance: International Level Evidence, European Journal of Government and Economics, 6, 78-101.
Chen, J. , Hong, H. , Stein, J. (2003). Forecasting crashes: Trading volume, past returns, and conditional skewness in stock prices. Journal of Financial Economics, 61, 345-381.
Chen, S. Lee, C. (2005). “ Government Size and Economic Growth in Taiwan: A Threshold Regression Approach", Jornal of Policy Modeling. No 27, PP 42-68.
Haque, M. S. (1996). “The Intellectual Crisis in Public Administration in the Current of Privatization”. Administration & Society 27(4), pp: 510-536.
Heinrich, C., & Lynn, J. (2000), “Governance and Performance: New Perspective, Washington D. C.”. Georgetown University Press, PP: 68–108.
Huang,C.J., & Ho,Y.H, (2018), Governance and economic growth in Asia, North American Journal of Economics and Finance, 39, 260-272.
Ministry of finances, Canada. (2017). Creating a Canadian advantages in global capital markets. Annual report.
Ministry of the treasury (2018).  A Financial system that creates economic opportunities. Capital markets. www.treasury.com
Strauss, A., & Corbin, J. (2012). Grounded theory methodology: An overview. In N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds.), Handbook of qualitative research (pp. 273–285). Sage Publications, Inc.