ارزیابی ساختار تسهیلات اعطایی در قالب عقود اسلامی بر عملکرد سیستم بانکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد خوارزمی، تهران، ایران

2 عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران.

3 عضو هیئت علمی پژوهشکده پولی و بانکی، تهران، ایران.

4 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد بانکداری اسلامی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

5 عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

مطالعه حاضر به بررسی تأثیر ساختار تسهیلات اعطایی بر سود‌آوری بانک‌ها در ایران با استفاده از داده‌های پانل طی دوره 1398-1384 پرداخته است. این مطالعه از روش پانل ARDL استفاده کرده و به عنوان نمونه مورد بررسی، 9 بانک خصوصی را انتخاب کرده است. با توجه به اینکه فروش اقساطی و مشارکت مدنی به ترتیب با 30/29 و 20/34 درصد بیشترین سهم از کل تسهیلات را به خود اختصاص داده‌اند، لذا در این تحقیق جهت بررسی سودآوری بانک‌ها، متغیر‌های فوق به عنوان نماینده بخش تسهیلات در نظر گرفته شده است. همچنین معیار‌های سودآوری مورد استفاده شامل بازده دارایی‌ها "ROA"، بازده حقوق صاحبان سهام ""ROE و حاشیه سود خالص "NIM" است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد هم در کوتاه‌مدت و هم در بلند‌مدت بین مشارکت مدنی با ROA یک رابطه مثبت و معنادار و بین فروش اقساطی با معیارهای سودآوری ROA و ROE رابطه منفی وجود دارد. با توجه به نتایج بدست آمده پیشنهاد می‌شود که در اعطای تسهیلات توسط شبکه بانکی توازنی بین انواع عقود به وجود آید. همچنین با توجه به اینکه عقود مبادله‌ای برای بانک‌ها سود‌آوری کمتری دارد، بخش مستقلی تحت نظارت بانک مرکزی به وجود آید تا نرخ سودی را به منظور ترغیب مردم به منظور استفاده از تسهیلات فوق مشخص نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ایروانی، محمد جواد. حاجی‌عرب درکانی، اسماعیل. (۱۳۹۴)، تأثیر ریسک‌‌های مالی بر سود‌‌آوری بانک‌‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. کنفرانس بین المللی مدیریت و علوم انسانی. امارات-دبی. مؤسسه مدیران ایده پرداز پایتخت ویرا.
امیری، حسین. احمدیان، اعظم. (1395)، اثر بانکداری الکترونیک بر سودآوری شبکه بانکی ایران. فصلنامه سیاست‌‌های راهبردی و کلان. 4 (16). ص 92-69.
ابراهیمی، نصر‌‌اله. رنگریز، وحید. (۱۳۹۴). تأثیر سرمایه بر سود‌‌آوری و ریسک در بانک‌‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پنجمین کنفرانس ملی و سومین کنفرانس بین المللی حسابداری و مدیریت. تهران. شرکت خدمات برتر.
آقاجان نشایی، رضا. فتحی چوبه، سید میلاد. حضرتی طالمی، آتنا. (۱۳۹۴). بررسی رابطه سازوکارهای حاکمیت شرکتی و عملکرد مالی بانک‌‌ها در بورس اوراق بهادار تهران. کنفرانس سالانه مدیریت و اقتصاد کسب و کار به صورت الکترونیکی. مؤسسه مدیران ایده پرداز پایتخت ویرا. ص‌ص 1-18.
پژویان، جمشید. شفیعی، افسانه. (1387). تحلیل ساختار در صنعت بانکداری ایران: کاربرد تجربی شاخص U دیویس. فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسی‌‌های اقتصادی سابق). 5 (4). ص 105-81.
چاوشی‌‌راد، رسول. دهقان نیستانکی، مهدی. اسماعیل‌‌زاده، علی. (1393). عوامل داخلی مؤثر بر سود‌‌آوری شعب در بانک مطالعه موردی: شعب بانک پارسیان استان تهران. کنفرانس ملی رویکرد‌‌های نوین در مدیریت کسب و کار. تبریز. دانشگاه تبریز و سازمان مدیریت صنعتی. ص‌ص 1-10.
رضازاده، محمد باقر. امید، آریان. گلدی‌‌پور، سمیه. صابری، نسیبه. (۱۳۹۳). تأثیر وام‌‌های اعطایی بانک‌‌ها بر سودآوری آن‌ها. کنفرانس بین المللی اقتصاد. حسابداری. مدیریت و علوم اجتماعی. کشور لهستان. ص‌ص 1-18.
شاه آبادی، ابوالفضل. ثمری، هانیه. (۱۳۹۲). تأثیر سیاست‌‌های پولی و مالی بر عملکرد منتخب بانک‌‌های جمهوری اسلامی ایران به منظور نیل به اهداف حماسه اقتصادی. نخستین کنفرانس ملی توسعه مدیریت پولی و بانکی. تهران. دبیر خانه دایمی کنفرانس توسعه مدیریت پولی و بانکی. ص‌ص 1-22.
کیان، ولی. (1389). تضمینات تسهیلات بانکی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد رشته حقوق خصوصی. دانشکده آموزش‌‌های الکترونیکی. دانشگاه قم.
معلمی، مژگان. منصف، عبدالعلی. روحانی، سید‌‌روح‌‌اله. (۱۳۹۴). تأثیر بانکداری الکترونیک در سود‌‌آوری شعب منتخب بانک‌‌های ملت استان اصفهان. اولین کنفرانس بین المللی مدیریت و حسابداری با رویکرد ارزش آفرینی. تهران. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات فارس.
مهربان‌‌پور، محمدرضا. نادری نورعینی، محمد مهدی. اینالو، عفت. اشعری، الهام. (1396). عوامل مؤثر بر سودآوری بانک‌‌ها. فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات تجربی حسابداری مالی. 14 (54). ص‌ص 113-134.
Albulescu, C. T. (2015). “Banks’ profitability and financial soundness indicators: A macro-level investigation in emerging countries”. Procedia Economics and Finance, 23(2015). PP 203-209.
Alkassim, F. A. (2005). “The profitability of Islamic and conventional banking in the GCC countries: A comparative study”. Journal of Review of Islamic Economics, 13(1). PP 5-30.
Ariffin, A. F., & Tafri, F. H. (2014). “The Impact of Financial Risks on Islamic Banks Profitability”. In International Conference on Business, Sociology and Applied Sciences (ICBSAS’14) March. PP 26-27.
Athanasoglou, P. P., Brissimis, S. N., & Delis, M. D. (2008). “Bank-specific, industry-specific and macroeconomic determinants of bank profitability”. Journal of international financial Markets, Institutions and Money, 18(2). PP 121-136.
Banerjee, S., & Velamuri, M. (2015). “The conundrum of profitability versus soundness for banks by ownership type: Evidence from the Indian banking sector”. Review of Financial Economics, 26. PP 12-24.
Bojare, K., & Romanova, I. (2017). “The factors affecting the profitability of banks: The case of Latvia”.
Căpraru, B., & Ihnatov, I. (2014). “Banks’ profitability in selected Central and Eastern European countries”. Procedia Economics and Finance, 16(0). PP 587-591.
Gul, S., Irshad, F., & Zaman, K. (2011). “Factors Affecting Bank Profitability in Pakistan”. Romanian Economic Journal, 14 (39).
Hester, D. D., & Zoellner, J. F. (1966). “The relation between bank portfolios and earnings: an econometric analysis”. The review of Economics and Statistics. PP 372-386.
Le, T. D., & Ngo, T. (2020). “The determinants of bank profitability: A cross-country analysis”. Central Bank Review.
Mullineaux, D. J. (1978). “Economies of scale and organizational efficiency in banking: A profit-function approach”. The Journal of Finance, 33(1). PP 259-280.
Nabi M, Vafa'i S, Eftekhari Shahi J, (2010). “A comparative study of Islamic and Conventional banking in Iran and Malaysia”, 2nd International Conference on Development of Financing System in Iran, Tehran, Iran. Online Available at:http://www.civilica.com/Paper-IRFINANCE02-IRFINANCE02_021.html (In Persian).
Petria, N., Capraru, B., & Ihnatov, I. (2015). “Determinants of banks’ profitability: evidence from EU 27 banking systems”. Procedia economics and finance, 20. PP 518-524.
Soylu, A., & Durmaz, N. (2012). “Profitability of Interest-free vs. Interest-based Banks in Turkey”. Autralian Economic Review, 46 (2). PP 176-188.
Steinherr, A., & Huveneers, C. (1994). “On the performance of differently regulated financial institutions: Some empirical evidence”. Journal of banking & Finance, 18(2). PP 271-306.
Vernon, J. R. (1971). “Separation of ownership and control and profit rates, the evidence from banking: Comment”. Journal of Financial and Quantitative Analysis. PP 615-625.
Xu, M. T., Hu, K., & Das, M. U. S. (2019). “Bank profitability and financial stability”. International Monetary Fund.
Yüksel, S., Mukhtarov, S., Mammadov, E., & Özsarı, M. (2018). “Determinants of profitability in the banking sector: an analysis of post-soviet countries”. Economies, 6(3). P 41.