واکاوی مالیات بر ارزش افزوده و اثرات آن بر رشد اقتصادی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه بانک بیمه و گمرک، دانشکده مدیریت، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران

چکیده

بررسی آثار سیاست‌های مالیاتی بر متغیرهای کلان اقتصادی یکی از مولفه‌های اصلی در اتخاذ و یا اصلاح سیاست‌های مالی در کشورها است. در ایران یکی از مهمترین سیاست‌های مالیاتی که در دهه گذشته به اجرا درآمده است، وضع مالیات بر ارزش افزوده بوده است. اثرات اخذ این پایه مالیاتی بر رشد اقتصادی کشور یکی از مهمترین سوالات و مسائل چالش ‌برانگیز در خصوص اجرای این پایه مالیاتی است. در اغلب مطالعات انجام شده برای بررسی این سوال اساسی، مساله شناسایی و برون‌زایی شوک سیاست مالیاتی مغفول واقع شده است. عدم توجه به این مهم امکان بروز خطای حذف متغیر مهم و مخدوش شدن نتایج تحلیل را بوجود خواهد آورد. به منظور غلبه بر این مشکل در این مقاله با استفاده از روش روایی که توسط رومر و رومر (2010) معرفی شده است، ضمن تبیین برون‌زایی سیاست مالیات بر ارزش افزوده در ایران تاثیر اخذ مالیات بر ارزش افزوده بر تولید ناخالص داخلی در بازه زمانی 1397-1387 با استفاده از داده های فصلی و روش خودرگرسیون برداری مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بدست آمده حکایت از آن دارد که اخذ مالیات بر ارزش افزوده (شوک های مالیات بر ارزش افزوده) در دوره اول اثر منفی بر رشد اقتصادی داشته و در دوره های بعد این اثر از لحاظ آماری معنادار نیست. همچنین شوک های مالیات بر ارزش افزوده بر رشد مخارج دولت اثر معناداری ندارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


پروین، سهیلا. بهرامی، جاوید. وحیدی، سحر. 1391. تأثیر شوک‌های مالی بر تولید و سطح قیمت در ایران با استفاده از الگوی خودرگرسیون برداری ساختاری. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 6 (4). ص‌ص 39-21.
ترابی‏فر، هادی. تجریشی، سعید. ارسطو، عبدالرضا. 1399. بررسی لایحه بودجه سال 1399 کل کشور؛ درآمدهای مالیاتی. شماره مسلسل16766. مرکز پژوهش‏های مجلس.
توتونچی، سعید. 1394. بررسی اجمالی عملکرد قانون مالیات بر ارزش افزوده و اهم چالش‌های آن؛ شماره مسلسل 14541، مرکز پژوهش‏های مجلس.
حسین‌زاده، هدایت. 1396. تأثیر شوک مخارج دولتی بر تولید ناخالص داخلی (GDP) در ایران. فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان. 5 (17). ص‌ص 95-77.
طیب‌نیا، علی. رفیعی، علیرضا. یزدان‌پناه، محسن. 1384. بررسی اثرات احتمالی اجرای مالیات بر ارزش‎افزوده در ایران بر نابرابری. مجله تحقیقات اقتصادی. 68. ص‌ص 336-305
حقیقت، جعفر. محرم جودی، نازیلا. 1395. تأثیر شوک مخارج دولتی بر رشد تولید ناخالص داخلی در ایران: رهیافت ARDL. فصلنامه مدلسازی اقتصادی. 10 (4). ص‌ص 166-141.
خداویسی، حسن. عزتی شورگلی، احمد. 1395. کاوشی در زمینه تأثیر مخارج جاری و عمرانی دولت بر تولید ناخالص داخلی ایران در کوتاه‌مدت و بلندمدت. فصلنامه تحقیقات اقتصاد. 51 (2).ص‌ص 353-327.
عاقلی، لطفعلی. رضاعلی‌قلی‌زاده، مهدیه. آقایی‌خوندایی، مجید. 1388. تأثیر شوک‌های مالی بر مصرف بخش خصوصی در ایران. نامه مفید. 15 (72). ص‌ص 160-135.
Blanchard O. and R. Perotti. 2002. An Empirical Characterization of the Dynamic Effects of Changes in Government Spending and Taxes on Output. Quarterly Journal of Economics, 117(4). pp 1329—1368.
Burman, L., & Slemrod, J. 2013. Taxes in America: What Everyone Needs To Know. Oxford University Press.
Burman, L., & Slemrod, J. 2013. Taxes in America: What Everyone Needs To Know. Oxford University Press.
Caldara, D., & Kamps, C. 2012. The analytics of SVARs: a unified framework to measure fiscal multipliers.
Cloyne, J. 2013. Discretionary tax changes and the macroeconomy: new narrative evidence from the United Kingdom. American Economic Review103(4). pp 1507-28.
Favero, C., & Giavazzi, F. 2012. Measuring tax multipliers: The narrative method in fiscal VARs. American Economic Journal: Economic Policy4(2). pp 69-94.
Grinberg, I. 2010. Where Credit Is Due: Advantages of the Credit-Invoice Method for a Partial Replacement VAT. Tax L. Rev. 63. pp 309-957.
James, K. 2015. The rise of the value-added tax. Cambridge University Press.
Kydland, F. E., & Prescott, E. C. 1982. Time to build and aggregate fluctuations. Econometrica: Journal of the Econometric Society. pp 1345-1370.
Leigh, D., Devries, P., Freedman, C., Guajardo, J., Laxton, D., & Pescatori, A. 2010. Will it hurt? Macroeconomic effects of fiscal consolidation. World Economic Outlook93. pp 124.
McGrattan, E. R. 1994. The macroeconomic effects of distortionary taxation. Journal of Monetary Economics. 33(3). pp 573-601.
Mertens, K., & Ravn, M. O. 2014. A reconciliation of SVAR and narrative estimates of tax multipliers. Journal of Monetary Economics68. pp S1-S19.
Mikesell, J. L. 1997. The American Retail Sales Tax: Considerations on their Structure, Operations, and Potential as a Foundation for a Federal Sales Tax. National Tax Journal. 50(1). pp 149-165.
Mountford, A., & Uhlig, H. 2009. What are the effects of fiscal policy shocks?. Journal of applied econometrics24(6). pp 960-992.
OECD. 2016a. Revenue Statistics 2016, OECD Publishing, Paris.
Romer C. and D. H. Romer. 2010. The Macroeconomic Effects of Tax Changes: Estimates Based on a New Measure of Fiscal Shocks. American Economic Review. 100(3). pp 763-801.
Romer, C. 2011. What do we know about the effects of fiscal policy? Separating evidence from ideology. Speech at Hamilton College, November, 7, 2012.
Schenk, A & Oldman, O. 2015. Value Added Tax: A Comparative Approach. Cambridge University Press.
Zodrow, G. R. (1999). The Sales Tax, the VAT, and Taxes in Between—or, Is the Only Good NRST a" VAT in Drag"?. National Tax Journal, 52(3), 429-442.