تعامل میان پویایی‌های بازار جهانی نفت‌خام و شاخص سهام پتروشیمی ایران (با تاکید بر تحریم‌های نفتی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه ولی عصر رفسنجان

2 کارشناس ارشد اقتصاد

چکیده

در این مطالعه با بهره‌گیری از یک مدل خود توضیح برداری ساختاری و داده‌های ماهانه سال‌های 2009 تا 2019 متغیرهای تولید جهانی نفت‌خام، تقاضای جهانی نفت‌خام و قیمت نفت‌خام برنت و حجم نقدینگی، نرخ دلار و تورم مصرف‌کننده ایران به بررسی اثرات تفکیک تکانه‌های ساختاری بازار جهانی نفت‌خام بر شاخص سهام پتروشیمی پرداخته شد. یافته‌ نشان می‌دهند تکانه‌های سمت تقاضای بازار، که به سبب رشد اقتصادی جهانی ایجاد می‌شوند، دارای اثر مثبت قوی و معنادار درحالی‌که تکانه سمت عرضه دارای اثر محدود و به لحاظ آماری بی‌معنی بر شاخص سهام پتروشیمی داشته است. نرخ دلار و تورم بر شاخص سهام پتروشیمی اثرات مثبت و معنادار داشته در حالی‌که افزایش حجم نقدینگی اثرات منفی بر شاخص پتروشیمی داشته که متناظر با افزایش تقاضا در بازارهای مالی از جمله ارز، طلا و مسکن و خروج نقدینگی از یازار سهام است. آنالیز حساسیت با ورود متغیر تولید نفت‌ ایران( شاخص تحریمی) ارزیابی شد. نتایج نشان می‌دهند رفتار شاخص سهام پتروشیمی به این متغیر حساس نبوده و تکانه تولید نفت‌ ایران به طور کوتاه‌مدتی بر شاخص سهام پتروشیمی اثر مثبت داشته است. در نهایت، تحریم‌های تحمیلی علیه کشور بر سودآوری صنایع پتروشیمی نه تنها اثر منفی نداشته بلکه با افزایش نرخ دلار و تورم، این صنایع صادرات محور به لحاظ ریالی سودآوری بیشتری را کسب نمودند. به عبارت دیگر، حتی اگر به سبب وجود تحریم‌ها، شرکت‌های حوزه پتروشیمی کاهش صادرات و نیز تخفیف نرخ فروش را تجربه نمایند، سودآوری این صنایع از کانال تسعیر نرخ ارز اثر غالب بر کاهش صادرات داشته است.

کلیدواژه‌ها


زارع حسینی، منیره (1391)، بررسی ارتباط پویا بین قیمت نفت‌خام و بازار سهام در ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، سمنان.
زروکی، شهریار، موتمنی، مانی و فتح‌الله زاده، امیرحسین (1397)،  ﺗﺤﻠﯿﻞ اﺛﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﻔﺖ ﺑﺮ ارزش ﺳﻬﺎم ﺻﻨﺎﯾﻊ ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ در اﯾﺮان ﺑﺎ رﻫﯿﺎﻓﺖ  ARDL ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ، ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ اﻗﺘﺼﺎد اﻧﺮژی اﯾﺮان، سال 7، شماره 27، تابستان 1397، صفحات 132-101.
صادقی شاهدانی، مهدی و محسنی، حسین (1392)، تاثیر قیمت نفت‌خامبر بازده سهام: شواهدی از کشورهای صادرکننده‌ی نفت‌خامخاورمیانه. فصل نامه‌ی پژوهش‌های برنامه ریزی و سیاست‌گذاری انرژی، سال اول، شماره، 3، ص 1-16.
طالبلو، رضا، فریدزاده، علی، شیخی هابیل، حسین (1396)، تأثیر متغیرهای اقتصاد کلان بر بازده سهام شرکت‌های شیمیایی و پتروشیمی در چارچوب الگوی PVAR، فصلنامه مدلسازی اقتصادسنجی سال دوم، شماره سوم(پیاپی 6)، تابستان 1396.
قویدل دوست‌کوئی, صالح و رستمی عمرانی، محمدتقی (1394)، بررسی تاثیر تکانه‌های نفتی بر ارزش سهام صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی در بورس اوراق بهادار تهران، اولین همایش بین المللی و سومین همایش ملی ایده های نوین در علوم مدیریت و اقتصاد، تهران، موسسه علمی کیان پژوهان.
ممی‌پور، سیاب و فعلی، عاطفه (1395)، بررسی سرریز تلاطم قیمت نفت‌خامبر بازدهی صنایع منتخب در بورس اوراق بهادار تهران: رویکرد تغییر رژیم مارکوف و تجزیه واریانس، پژوهش‌های اقتصاد پولی، مالی، سال بیست و چهارم، شماره 14، پاییز و زمستان 1396.
Basher, S. A., Haug, A. A., & Sadorsky, P. (2018). The impact of oil-market shocks on stock returns in major oil-exporting countries. Journal of International Money and Finance86, 264-280.
Chaibi, A., & Gomes, M. (2013). Volatility Spillovers between Oil Prices and Stock Returns: A Focus on Frontier Markets, Working Paper, IPAG Business School, 34, 1-17.
Dhaoui, A., & Khraief, N. (2014)Empirical linkage between oil price and stock market returns and volatility: Evidence from international developed markets (No. 2014-12). Economics Discussion Papers.
Ferreira, P, Pereira, E, Silva, M, (2020). The relationship between oil prices and the Brazilian stock market, Physica A: Statistical Mechanics And its Application, (Vol. 545), 123745. 
Hamilton, J. D. (1983). Oil and the macroeconomy since world war ll. Journal of political economy, 91(2), 228- 248.
Hamilton, J. D. (2003). What is an oil shock? Journal of econometrics, 113(2), 363-98.
Huang, S., An, H., Gao, X., & Huang, X. (2015). Identifying the multiscale impacts of crude oil price    shocks on the stock market in China at the sector level. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications434, 13-24.‏
Kilian, L. (2007). Exogenous Oil Supply Shocks: how big are they and how much do they matter for the US economy?. The Review of Economics and Statistics, 90(2), 216-240.
Kilian, L. (2009). Not all oil price shock are alike: disentangling demand and supply shocks in the crude oil market. American Economic Review, 99(3), 1053-69.
Kilian, L., & Murphy, D. P. (2012). Why agnostic sign restrictions are not enough: understanding the dynamics of oil market var models. Journal of the European Economic Association, 10(5), 1166-1188.‏‏
Mensi, W, (2019). Global financial crisis and co-movements between oil prices and sector stock markets in Saudi Arabia: A VaR based wavelet, Borsa Istanbul Review, (No. 19-1), 24-38.
Mokni, KH. (2020). Time-varying effect of oil price shocks on the stock market returns: Evidence from oil-importing and oil-exporting countries. Energy Reports.
Phan, D. H. B., Sharma, S. S., & Narayan, P. K. (2015). Oil price and stock returns of consumers and producers of crude oil. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money34, 245-262.‏
Sahu, T. N., Bandopadhyay, K., & Mondal, D. (2014). An empirical study on the dynamic relationship between oil prices and Indian stock market. Managerial Finance.‏
Salisu, A. A., & Oloko, T. F. (2015). Modeling oil price–US stock nexus: A VARMA–BEKK–AGARCH approach. Energy Economics50, 1-12.‏
Salisu, A. A., & Gupta, R, (2020). Oil shocks and stock market volatility of the BRICS: A GARCH-MIDAS approach. Global Finance Journal.
Shahrestani, P., & Rafei, M. (2020). The impact of oil price shocks on Tehran Stock Exchange returns: Application of the Markov switching vector autoregressive models. Resources Policy, 65, 101579.
Zhang, D. (2017). Oil shocks and stock markets revisited: measuring connectedness from a global perspective. Energy Economics62, 323-333.‏