راهبردهای توسعه صادرات صنایع های تک ایران با استفاده از تحلیل اهمیت ـ عملکرد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه مدیریت بازرگانی، واحد علی آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی آباد کتول، ایران

2 دانشیار ، گروه مدیریت بازرگانی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

3 استادیار موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی، تهران، ایران

4 استادیار ، گروه مهندسی صنایع، واحد علی آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی آباد کتول، ایران

چکیده

بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که با توجه به پتانسیل‌های تولیدی صنایع هایتک، صادرات این گروه محصولات، متناسب با ظرفیت‌های اقتصادی ایران نیست. این در حالی است که یکی از اهداف صادراتی کشور در اسناد بالا دستی، توسعه صادرات کالاهای با فناوری بالا و رهایی از صادرات مواد خام و اولیه است. بر این اساس، هدف این مقاله شناخت موانع توسعه صادرات صنایع هایتک و ارزیابی عملکرد آنها و سپس تعیین اولویت آنها در کشور می‌باشد.
در این مقاله به منظور شناخت موانع و اهمیت آنها، از نظرات خبرگان در حوزه صنایع هایتک بهره گرفته شد و سپس با بکارگیری تحلیل مضمون، شش عامل (مانع) اصلی و بیست عامل فرعی مهم در این حوزه شناسایی و دسته بندی شد. سپس به منظور ارزیابی تاثیر موانع بر توسعه صادرات، با توجه به پیشینه پژوهش برای هر عامل فرعی، شاخص‌های مناسب تعیین، و این شاخص‌ها در قالب پرسشنامه‌ای دو بعدی متشکل از اهمیت و عملکرد هر یک از آنها تدوین و در اختیار 260 شرکت دانش بنیان صادراتی قرار گرفت. تحلیل داده‌ها در بخش کیفی با نرم افزار MAXQDA و در بخش کمی با نرم افزار SMART PLS انجام شده است. نتایج حاکی از تاثیر مثبت و معنادار عوامل شناسایی شده بر توسعه صادرات صنایع هایتک می‌باشد. سرانجام شکاف بین وضع موجود و مطلوب موانع توسعه صادرات در صنعت هایتک با استفاده از ماتریس اهمیت ـ عملکرد، تحلیل و راهبردهایی برای بهبود وضعیت توسعه صادرات در ایران ارائه گردید.

کلیدواژه‌ها


ابراهیمی، عبدالحمید. مهدیه، امید. 1385. تجارت الکترونیک اصول، مفاهیم، کاربردها ، انتشارات همای دانش، چاپ اول.
آذر، عادل. غلامزاده، رسول. 1398. کمترین مربعات جزئی، انتشارات نگاه دانش.
تاجیک، مهدی. اصغرزاده، شیدا. البرز، بنفشه. باباقادری، آزاده. سپهری، اردلان. امجدیان، فاطمه. 1389. آشنایی با اصول بازاریابی محصولات برتر. ایران بان.
ثاقب، حسن. 1384. بررسی آثار ایستای موافقتنامه تجارت ترجیحی کشورهای عضو D8بر جریانات تجاری و رفاه مصرف‌کنندگان در ایران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
حسنقلی‌پور، طهمورث. متوسلی، محمود. محمدی، شاپور. حسینی، فرشید. 1389. تأثیر برنامه‌های تشویق صادرات بر عملکرد صادراتی: مطالعه موردی صنعت برق. نشریه مدیریت بازرگانی، ص‌ص 21-40.
داوری، علی. رضازاده،‌ آرش. 1392. مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS، انتشارات جهاد دانشگاهی.
سازمان توسعه تجارت ایران. 1389. بررسی عملکرد کالاهای غیرنفتی.
سالدنا، جانی. گیویان، عبداله. 1395. راهنمای کد گذاری برای پژوهش‌های کیفی، انتشارات علمی و فرهنگی.
سند تحول سیاست تجارت خارجی ج. ا. ایران. 1397. مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
سند چارچوب راهبرد توسعه و ترویج صادرات محصولات با فناوری بالا.1393. معاونت علمی و فناوری.
سند راهبرد ملی توسعه صادرات غیر نفتی ـ وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان توسعه تجارت ایران، ابلاغ شده هیأت محترم وزیران 1390.
صالحی، محمدرضا. 1395. بررسی تأثیر تجارت الکترونیک بر توسعه صادرات پسته در ایران، همایش بین‌المللی اُفق‌های نوین در علوم مدیریت و حسابداری، اقتصاد و کارآفرینی، تهران.
ضیائی بیگدلی، محمدتقی. غلامی، الهام. طهماسبی بلداجی، فرهاد. 1392. بررسی اثر تحریم‌های اقتصادی بر تجارت ایران: کاربردی از مدل جاذبه پژوهشنامه اقتصادی 48. 109.
علمی، محمد. 1384. جوایز و کمک‌های صادراتی دولت، تهران: نشر قانون.
قوانین برنامه‌های پنج‌ساله توسعه سوم، چهارم و پنجم و گزارشات شناخت تفصیلی آن‌ها.
کریمی دستجردی، داوود. مختارزاده،نیما. یزدانی، حمیدرضا. 1389. بررسی تأثیر انتقال فناوری بر عملکرد رقابتی بنگاه: مورد کاوی شرکت‌های قطعه ساز ایرانی تولید کننده قطعات خودرو تندر 90. فصلنامه مدیریت صنعتی، 2(4)، ص‌ص 114-111.
متوسلی، محمود. 1379. راهبردهای تجاری و توسعه اقتصادی، مجموعه مقالات دومین همایش سالانه سیاست‌های بازرگانی و تجارت بین‌الملل.
مهرگان، نادر. دهقانپور، محمدرضا. . صادرات صنایع مبتنی بر فناوری برتر و عوامل موثر بر آن، کنفرانس ملی مدیریت تکنولوژی ایران، تهران.
ولی‌بیگی، حسن. 1388. سیاست‌های تشویقی توسعه صادرات صنایع با فناوری بالا در کشورهای منتخب، بررسی‌های بازرگانی، شماره 37.
ولی‌بیگی، حسن. رضایی، مهدی. 1393. عوامل مؤثر بر صادرات با فناوری بالا، بررسی‌های بازرگانی، شماره 72.
هیئت وزیران. 1390. سند راهبرد ملی توسعه صادرات غیر نفتی کشور، کارگروه صادرات کشور.
 
Astakhova, E. V., Reshetnyak, E. I., & Ilchenko, V. V. (2019, June). The Analysis of Trends and the Assessment of the Worldwide High-Tech Production Development. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 272, No. 3, p. 032218). IOP Publishing.
Belloc, M., & Di Maio, M. (2011). Survey of the literature on successful strategies and practices for export promotion by developing countries.
Berry, L. Cooper, W. & Martha C. (2015). Effect of e-commerce on export growth. International Journal of Business and Management Tomorrow, 2 (2).
Cavusgil, S. T. (1984). Differences among exporting firms based on their degree of internationalization. Journal of business research. 12 (2). pp. 195-208.
Chin, W. W. (1998). The partial least squares approach to structural equation modeling. Modern methods for business research. 295 (2). pp.  295-33.
Chu, R. K., & Choi, T. (2000). An importance-performance analysis of hotel selection factors in the Hong Kong hotel industry: a comparison of business and leisure travellers. Tourism management. 21 (4). pp.  363-377.
Czinkota, M. R. (1996). Why national export promotion. In International Trade Forum (No. 2. p. 10). International Trade Centre.
Doner, R. F., Noble, G. W., & Ravenhill, J. (2007). Industrial competitiveness of the auto parts industries in four large Asian countries: The role of government policy in a challenging international environment. The World Bank
Durmuşoğlu, S. S., Apfelthaler, G., Nayir, D. Z., Alvarez, R., & Mughan, T. (2012). The effect of government-designed export promotion service use on small and medium-sized enterprise goal achievement: A multidimensional view of export performance. Industrial marketing management. 41(4).pp. 680-691.
Ernst, C. (2005). Trade Liberalization: Export Orientation and Employment in Argentina, Brazil and Mexico. Employment Strategy Papers 2005/15. Employment Strategy Papers 2005/15. International Labour Organization.
Fornell, C. & ,Larcker, D. (1981). Evaluating structural equation modelswith unobservable and measuring error. Journal of High Technology Management Reasearch39-50.
Gençtürk, E. F., & Kotabe, M. (2001). The effect of export assistance program usage on export performance: a contingency explanation. Journal of international marketing. 9 (2).pp. 51-72.
Hausmann, R., & Rodrik, D. A. Velasco, 2005. Growth diagnostics”. Mimeo, Harvard University.
Henseler. J. and Sarstedt, M. (2013). Goodness-of-fit indices for partial least squares path modeling. Computational Statistics. 28 (2).pp. 565-580.
Hu, Y., & Zheng, X. (2019, February). Analysis of Export Technology Complexity Structure of High-tech Manufacturing Industry in China and the US. In 2018 International Symposium on Social Science and Management Innovation (SSMI 2018). Atlantis Press.
Hulland, J. (1999). Use of partial least squares (PLS) in strategic management research: A review of four recent studies. Strategic management journal. 20 (2).pp. 195-204
ITC PRESS (2011); “Export Strategy Design Sector: Service Sector”, Guidelines for Strategy-Makers Keeble, D. , & Wilkinson, F. (2000). High-technology clusters, networking and Kneller, R.&Pisu, M. (2007). Research paper series.University of Nottingham, Leverhulme Centre.
Leonidou, L. C., Palihawadana, D., & Theodosiou, M. (2011). National export-promotion programs as drivers of organizational resources and capabilities: effects on strategy, competitive advantage, and performance. Journal of International Marketing. 19 (2).pp. 1-29.
Morgan, R. E. (1997). Export stimuli and export barriers: evidence from empirical research studies. European Business Review.
Murthy, D.N.P. & Kumar, K.Ravi (2013). The relationship between information technology and e-commerce on dairy exports. Journal of Basic and Applied Scientific Research 2 (6).
Narayanan G. & Vashisht, P. (2008). Determinants of competitiveness of the Indian Auto Industry.Indian council for research on international economic relations, Working Paper.
Neelankavil, J. P., & Alaganar, V. T. (2003). Strategic resource commitment of high-technology firms: an international comparison. Journal of Business Research. 56 (6).pp. 493-502.
Sandu, S. , & Ciocanel, B. (2014). Impact of R&D and Innovation on High-tech Export. Procedia Economics and Finance. 15.pp. 80-90.
Techakanont, K. (2011). Thailand automotive parts industry.BRC Research Report, No.5, Bangkok Research Center, IDE-JETRO, Bangkok
Tenenhaus, M. , Vinzi, V. E. , Chatelin, Y. -M. , & Lauro, C. (2005). PLS path modeling. Computational statistics & data analysis. 48 (1).pp. 159-205.
Trade Promotion Organization of Iran-Office of Export-Import Regulations (2013).Import and export regulations and its Implementing Regulations.According to Board Administration Meeting on 2013/02/15
Usman, M. (2017). Impact of high-tech exports on economic growth: Empirical evidence from Pakistan. Journal on Innovation and Sustainability. 8 (1).pp. 91-105
Usman, M. (2019). RELATIONSHIP BETWEEN R&D INVESTMENT AND HIGH-TECH EXPORTS: EMPIRICAL STUDY FROM PAKISTAN. Journal on Innovation and Sustainability. 10 (1).pp. 110-123
Wetzels, M., Odekerken-Schröder, G., & Van Oppen, C. (2009). Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration. MIS quarterly.pp. 177-195.
Keeble, D., & Wilkinson, F. (2000). High-technology clusters. Networking and Collective Learning in Europe, Aldershot et al.