رابطه مخارج دفاعی و رشد اقتصادی در ایران

نویسندگان

چکیده

مخارج دفاعی یکی از اقلام مهم و قابل‌توجه هزینه‌‌های دفاعی در اکثر کشور‌ها است و نقش مهمی در ایجاد امنیت داخلی و خارجی ایفا می‌‌کند و به‌طور مستقیم و غیرمستقیم نیز باعث ثبات و رشد اقتصادی در هر جامعه‌ای می‌‌شود. بدیهی است هرچه کشوری مورد تهدید بیشتر داخلی و خارجی قرار گیرد و امنیت آن به‌خطر بیافتد، مجبور به تخصیص سهم بیشتر از هزینه‌های عمومی برای تقویت بنیه دفاعی خود می‌شود و این امر ممکن است منجر به تقلیل تخصیص درآمد ملی برای سرمایه‌‌گذاری‌‌‌های اقتصادی و اجتماعی شود و رشد اقتصادی را کاهش دهد. قرار گرفتن ایران در منطقه‌ای استراتژیک ازیک‌سو و بالا بودن سهم مخارج دفاعی در بودجه دولت از سویی دیگر، لزوم بررسی اثر مخارج دفاعی بر رشد اقتصادی را مهم جلوه می‌دهد. در این راستا ضمن معرفی مهم‌ترین مدل‌های مطرح‌شده در زمینه مخارج دفاعی و رشد اقتصادی، از یک مدل رشد سلوی تعمیم‌یافته (ارائه‌شده توسط نایت، لوئیزا و ویلانوا) برای تخمین رابطه بین مخارج دفاعی و رشد اقتصادی ایران طی دوره زمانی 1389-1338 استفاده شده است. یافته‌های این تحقیق با استفاده از آزمون‌های هم‌انباشتگی یوهانسن ـ یوسیلیوس و علیت گرنجری تودا و یاماموتو، نشان‌دهنده اثر مثبت مخارج دفاعی بر رشد اقتصادی در بلندمدت و رابطه علیّت دو‌طرفه بین این متغیرهاست؛ بنابراین، گرچه درنظر گرفتن سهمی از بودجه سالیانه دولت برای مخارج نظامی امری اجتناب‌ناپذیر است، لیکن افراط در آن دارای اثرات منفی در رشد اقتصادی بوده و زمینه‌های رکود تورمی را در کشور ایجاد می‌کند.

کلیدواژه‌ها