پژوهشکده تحقیقات راهبردی
مجمع تشخیص مصلحت نظام
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد اقتصادی
2252-0597
2588-6568
1
1
2012
06
21
بررسی اثر انحراف سیاستهای ارزی بر شاخصهای حمایت از بخش کشاورزی ایران
FA
سید صفدر
حسینی
hosseini_safdar@yahoo.com
هدف اصلی این مقاله، بررسی اثر انحراف نرخ ارز بر شاخصهای حمایت از بخش کشاورزی (PSE و MPS، CSE،GSSE و TSE) طی دوره 87-1368 است. به منظور محاسبه انحراف نرخ ارز، ابتدا نرخ ارز تعادلی با استفاده از مدل تصحیح خطای برداری (VEC) و نرخ ارز حقیقی نیز با استفاده از نظریه برابری قدرت خرید (PPP) محاسبه شد. سپس اثر انحراف نرخ ارز حقیقی از مقدار تعادلی آن بر مقدار حمایتهای بخش طی سه دوره 70-1368 (دوره اول)، 80-1371 (دوره دوم) و 87-1381 (دوره سوم) بررسی شد. نتایج نشان داد که اولاً در دوره مورد بررسی، نرخ ارزِ حقیقی از نرخ ارز تعادلی، انحراف داشته و این انحراف، شاخصهای حمایت از بخش کشاورزی را تحت تأثیر قرار داده است. نتایج نشان داد که در دوره اول، انحراف نرخ ارز واقعی از مقدار تعادلی بیشترین تأثیر را در میان تمام دورهها بر شاخص کل حمایت (TSE) داشته است؛ بهطوریکه در این دوره، به طور میانگین 2770 میلیارد ریال حمایت صورت گرفته است. در دوره دوم و با تغییر سیاست ارزی از تثبیت نرخ ارز به سیاست چند نرخی، سیاستهای ارزی موجب کاهش حمایتهای داخلی بخش کشاورزی به میزان 73 میلیارد ریال شده و در دوره سوم با تغییر سیاستهای ارزی از چند نرخی به یکسانسازی و شناورسازی نرخ ارز، میزان حمایت از کل بخش کشاورزی به 921 میلیارد ریال افزایش یافته است. بر مبنای یافتههای تحقیق، راهبرد نرخ ارز تعادلی میتواند توان رقابتپذیری جهانی بخش کشاورزی را افزایش دهد.
انحراف ارز,شاخصهای حمایت,بخش کشاورزی,نرخ ارز حقیقی,نرخ ارز تعادلی
https://econrahbord.csr.ir/article_103205.html
https://econrahbord.csr.ir/article_103205_b8950b540401d1d7b7114888c14968e1.pdf
پژوهشکده تحقیقات راهبردی
مجمع تشخیص مصلحت نظام
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد اقتصادی
2252-0597
2588-6568
1
1
2012
06
21
ارزیابی میزان انطباق مطالعات اقتصاد کلان ایران با اولویتهای پژوهشی اقتصاد ایران به روش تحلیل محتوا
FA
محمد
واعظ
vaez@ase.ui.ac.ir
نعمتالله
اکبری
n_akbari@ase.ui.ac.ir
انجام مطالعات طبق اولویتهای اقتصادی کلان کشور موجب تسریع در پیشرفت علمی میشود. مقاله حاضر برای بررسی این موضوع به آزمون این فرضیه میپردازد که «مطالعات اقتصاد کلان ایران منطبق با اولویتهای پژوهشی اقتصاد ایران نبودهاند». برای آزمون فرضیه، وضعیت فعلی مطالعات با وضعیت بایستة آن مقایسه میشود. وضعیت فعلی از تحلیل محتوای مقالههای علمی ـ پژوهشی اقتصاد کلان ایران در دوره 86-1379 و وضعیت بایسته از تحلیل محتوای پنج کتاب تحلیلی اقتصاد ایران به دست میآید. آزمون فرضیه موجب رد آن نشد در نتیجه میتوان گفت: مطالعات اقتصاد کلان ایران منطبق با اولویتهای پژوهشی اقتصاد ایران نبودهاند. بیشترین موضوعاتی که کتب تحلیلی اقتصاد ایران بدان پرداختهاند عبارتند از: الگوی توزیع و تخصیص درآمد ملی (6/8 درصد)، هزینههای دولت (8/7 درصد)، تولید ملی (7/7 درصد) و تورم (2/7 درصد). این چهار موضوع تقریباً سهمی برابر با یکسوم موضوعات دارند. بیشترین موضوعی که مطالعات اقتصاد کلان ایران بدان پرداختهاند عبارتند از: رشد اقتصادی (4/10 درصد)، تورم (8/9 درصد)، نظام ارزی (8/7 درصد) و سرمایهگذاری (4/6 درصد). بیش از یکسوم مقالات تنها به این چهار موضوع پرداختهاند. طبق نظر اساتید اقتصاد ایران منعکسشده در کتب آنان، لازم است درباره موضوعات محیط اقتصاد کلان ایران، سیاست پولی و بانکداری مرکزی، جنبههای اقتصاد کلان نفت و گاز و جنبههای اقتصاد کلان دولت، بیشتر از مقدار فعلی کار پژوهشی انجام گیرد.
مطالعات اقتصاد کلان ایران,اولویتهای پژوهشی اقتصادی,روش تحلیل محتوا
https://econrahbord.csr.ir/article_103206.html
https://econrahbord.csr.ir/article_103206_b6e6b92a364c936912fcf7e078a009d8.pdf
پژوهشکده تحقیقات راهبردی
مجمع تشخیص مصلحت نظام
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد اقتصادی
2252-0597
2588-6568
1
1
2012
06
21
مدل راهبردی برای تقاضای پول در ایران با استفاده از مدلهای انعطافپذیر سیستم تقاضای تقریباً ایدهآل و لئونتیف
FA
حامد
فرنام
علی
طیبنیا
taiebnia@ut.ac.ir
برای ارائه سیاستهای راهبردی در زمینه پولی کشور شناخت تقاضای پول کشور مهم بوده و شناخت نوع ترکیب نگهداری پول توسط مردم و نحوه جانشینی میان آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. برای سیاستگذاران بسیار مهم است که بدانند تصمیماتی که اتخاذ میکنند چقدر اثرگذار خواهد بود. لذا پیش از تصمیمگیری باید میزان اثرگذاری تصمیمات اتخاذشده را بر مبنای الگوی رفتاری مردم سنجیده و بهینهترین پیشنهاد را ارائه کنند. این مقاله تقاضای پول را با استفاده از دو فرم تابعی انعطافپذیر «سیستم تقاضای تقریباً ایدهآل (AIDS)» و«لئونتیف» بررسی و تجزیه و تحلیل میکند. در اینجا انتخاب مدلی که بتواند الگوی رفتاری مردم را بهتر ارائه کند ضروری است. مدلهای پیشین بدون در نظر گرفتن نوع فرم تابعی تقاضا، به تخمین تابع تقاضای پول در ایران پرداخته بودند و لذا توجه کافیای به جانشینی ضعیف میان مؤلفههای پولی نشده بود. ما در این تحقیق با استفاده از فرمهای تابعی انعطافپذیر تقریباً ایدهآل و لئونتیف به بررسی فرضیه «مؤلفههای پولی جانشین ضعیف یکدیگر هستند»، پرداختیم. نتایج بررسی حاکی از اثبات فرضیه تحقیق است. در این بررسی، حساسیت مردم نسبت به افزایش درآمد مشاهده میشود که کشش هر سه مؤلفه پولی در سالهای انتهایی رو به کاهش است. برآورد تابع تقاضای پول ایران تحت فرمهای تابعی انعطافپذیر با استفاده از دادههای ماهانه سری زمانی سالهای 86-1374 انجام میشود و در نهایت توصیههای سیاستی بر اساس تخمین پارامترها و انواع کششها (درآمدی، قیمتی، جانشینی آلن و موریشیما) ارائه میشود.
تابع تقاضای پول,فرمهای تابعی انعطافپذیر,سیستم تقاضای تقریباً ایدهئال (AIDS) مدل لئونتیف
https://econrahbord.csr.ir/article_103207.html
https://econrahbord.csr.ir/article_103207_1ddecdd75e351283ba3d5b200ca5947c.pdf
پژوهشکده تحقیقات راهبردی
مجمع تشخیص مصلحت نظام
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد اقتصادی
2252-0597
2588-6568
1
1
2012
06
21
سیاست پولی قاعدهمند یا صلاحدیدی؟ تحلیلی نظری در انتخاب راهبرد مناسب
FA
مرتضی
خورسندی
mkhorsandi57@yahoo.com
کریم
اسلاملوییان
keslamlo@rose.shirazu.ac.ir
یکی از پرسشهای راهبردی در زمینه سیاستگذاری پولی این است که آیا سیاست پولی باید توسط قواعد شناختهشده و از قبل معین هدایت شود و یا به صلاحدید سیاستگذاران سپرده شود. در این مقاله با بررسی عقاید اقتصاددانان مختلف بحث قاعده در مقابل صلاحدید را برای سیاست پولی به صورت نظری مورد بررسی قرار داده و در نهایت راهبرد سیاستی مناسبی را که امروزه بیشتر مورد پذیرش اقتصاددانان و سیاستگذاران پولی است، معرفی میکنیم. همچنین با توجه به نتایج حاصله و نیز شرایط اقتصاد ایران، توصیههایی پیشنهاد میشود تا راهبرد قاعده همراه با صلاحدید برای هدایت سیاست پولی در ایران انتخاب شود
قواعد پولی,سیاستهای صلاحدیدی,توصیههای سیاستی,ایران
https://econrahbord.csr.ir/article_103208.html
https://econrahbord.csr.ir/article_103208_73d861fa6966035272492955509c1ac1.pdf
پژوهشکده تحقیقات راهبردی
مجمع تشخیص مصلحت نظام
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد اقتصادی
2252-0597
2588-6568
1
1
2012
06
21
اهمیت ثروتهای مالی در مصرف بخش خصوصی کشور: نگاهی استراتژیک در راستای اصلاح الگوی مصرف
FA
سارا
امامقلیپور
simam724@gmail.com
لطفعلی
عاقلی
aghelik@modares.ac.ir
مصرف بخش خصوصی از متغیرهای کلان مؤثر بر ساختار اقتصادی کشورهاست که خود تحت تأثیر سیاستهای دولت و بانک مرکزی از یک سو و عادات و رفتارهای مصرفی فردی از سوی دیگر قرار دارد. اغلب مطالعات تجربی در مورد رفتار مصرفی در بخش خصوصی بر درآمد و درآمد قابل تصرف متمرکز بودهاند. در این مقاله، اثر ثروتهای مالی بر الگوی مصرف بخش خصوصی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. تحلیل اقتصادسنجی با روش حدقل مربعات معمولی در قالب یک تابع مصرف کوتاهمدت و با استفاده از دادههای فصلی 1/1375 تا 4/1389 نشان داد که میل نهایی به مصرف ناشی از درآمد قابل تصرف حدود 66/0 و میل نهایی به مصرف ناشی از ثروت مالی حدود 16/0 است. این یافتهها با ساختار کشورهای درحالتوسعه سازگار است. لذا سیاستهای پولی و مالی بهتر است به گونهای تنظیم شوند که زمینه کاهش تمایل به مصرف را از طریق اثرگذاری بر ثروت مالی و درآمد قابل تصرف فراهم آورند.
ثروت مالی,درآمد قابل تصرف,مصرف,ایران
https://econrahbord.csr.ir/article_103209.html
https://econrahbord.csr.ir/article_103209_f6c17868f8644a2b33388a3be5913082.pdf
پژوهشکده تحقیقات راهبردی
مجمع تشخیص مصلحت نظام
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد اقتصادی
2252-0597
2588-6568
1
1
2012
06
21
نقش گاز طبیعی در امنیت ملی ایران، روسیه و قطر؛ مطالعه تطبیقی
FA
اکبر
ترکان
turkan@csr.ir
رابطه تنگاتنگ انرژی و مسائل بینالمللی در دو قرن گذشته پارادایمهای بینالمللی خاصی را به وجود آورده و امنیت کشورها را در پیوندی تردیدناپذیر با مسائل بینالمللی قرار داده است. انرژی و امنیت ملی دو مقوله بههمپیوسته قلمداد میشوند. در پایان قرن بیستم و آغاز قرن بیستویکم، پارادایم جدیدی در مورد انرژی در حال شکلگیری است که متأثر از تحولات فناوری و زیستمحیطی و همچنین میزان دسترسی به منابع سوختهای فسیلی و تقاضای جهانی است. در این بین سهم رو به رشد گاز طبیعی در سبد انرژی مصرفی جهان از 7/23 درصد در سال 2011 به 28 درصد در 2030، نشاندهندة اهمیت روزافزون گاز طبیعی است.; پارادایم گاز طبیعی، مبتنی بر افول عصر نفت است و کشورها را در معرض یک انتخاب قرار داده است. ایران با داشتن دومین ذخایر گازی جهان، جایگاه مهمی در این فرایند دارد. از نظر تولید گاز طبیعی، جمهوری اسلامی ایران جایگاه معتبری در جهان دارد ولی به دلیل مصرف بیرویه داخلی و عادت مسرفانه در کلیه زمینههای صنعتی، خانگی، تجاری متأسفانه با توجه به تولید بیش از 500 میلیون مترمکعب گاز طبیعی در روز در کشور، مقدار زیادی از آن به دلیل بالا بودن شدت انرژی هدرسوزی میشود. این ظرفیت عظیم به جای خود به قدرت سیاسی و اقتصادی مناسب تبدیل نشده است؛ بررسیهای صورتگرفته در این تحقیق نشان میدهد بهرغم سرمایهگذاری و توسعه صنعت گاز طبیعی در کشورهای اصلی رقیب ایران در این عرصه، یعنی قطر و روسیه، ایران اقدامی برای بهرهبرداری از این مزیت اقتصادی انجام نداده است.;
امنیت انرژی,خط لوله گاز طبیعی,امنیت ملی,صادرات گاز طبیعی
https://econrahbord.csr.ir/article_103210.html
https://econrahbord.csr.ir/article_103210_17ac5fa774b2b5c80283638f058def80.pdf
پژوهشکده تحقیقات راهبردی
مجمع تشخیص مصلحت نظام
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد اقتصادی
2252-0597
2588-6568
1
1
2012
06
21
شاخص بهرهوری آب و راهکار آتیه کشاورزی کشور
FA
حسین
دهقانی سانیج
dehghanisanij@yahoo.com
عباس
کشاورز
keshavarz1234@yahoo.com
با محدود شدن منابع آبی و اثرات تغییرات اقلیمی در چند دهه اخیر و همچنین افزایش نیاز بخشهای صنعت، شرب و محیط زیست، مصرف آب در بخش کشاورزی به عنوان مصرفکننده اصلی منابع آب، باید به نفع سایر بخشها کنترل شود. بدیهی است پایش این فرایند نیازمند مؤلفههای خاص خود است. در این راستا، شاخص بهرهوری آب به عنوان یکی از این مؤلفهها در چند سال اخیر در برنامهریزیهای ملی مورد توجه قرار گرفته است. بهرهوری آب در کشاورزی، عملکرد درآمد اقتصادی، شرایط اجتماعی، تولید کالری، پروتئین و... را به ازای واحد آب بهکاررفته بیان میکند و در جایی که تنها شاخص عملکرد به ازای تبخیر و تعرق گیاه مد نظر است، کارایی مصرف آب مطرح میشود. بهرهوری را در سطوح مختلف گیاه، دام، جنگل، آبزیپروری و واحدهای تولیدی، مزرعه، سیستم آبیاری، شبکه آبیاری و حوضه آبریز یا عرضههای طبیعی (مرتع و فضای سبز) میتوان محاسبه کرد. افزایش بهرهوری، بهویژه از دیدگاه ارزش تولید به ازای واحد مصرف آب به طور مستقیم یا غیرمستقیم میتواند راهکار مهمی برای بهبود معیشت جوامع محلی باشد. در حال حاضر بهرهوری آب کشاورزی در کشور در حدود 88/0 کیلوگرم به ازای یک مترمکعب مصرف آب است که بر اساس برنامهریزیهای بلندمدت تا سال 1404 باید به حداقل 2/0 کیلوگرم به ازای یک مترمکعب افزایش یابد. اختلاف در بهرهوری آب محصولات مختلف در استانهای مختلف کشور و همچنین در مقایسه با کشورهای مختلف ولی با شرایط اقلیمی مشابه نشاندهنده وجود پتاسیل برای افزایش بهرهوری آب کشاورزی است.
بهرهوری,کارایی مصرف آب,کشاورزی دیم,کشاورزی آبی
https://econrahbord.csr.ir/article_103211.html
https://econrahbord.csr.ir/article_103211_bc3fdc8c98d49fdf826dd97f5d0c8ab4.pdf