ORIGINAL_ARTICLE
بررسی علل تورم در اقتصاد ایران مبتنیبر رویکرد متوسطگیری بیزین (BMA)
تورم، بهدلیل آثار محسوسی که بر زندگی آحاد جامعه و سایر متغیرهای کلان اقتصادی دارد، همواره مورد توجه پژوهشگران اقتصادی بوده و بررسی عوامل تعیینکننده تورم از اهمیت زیادی برخوردار است. بر این اساس، در پژوهش حاضر با بهکارگیری روش میانگینگیری مدل بیزینی (BMA)، اثر 13 متغیر اقتصادی بر رشد تورم، طی دوره زمانی 1391-1338 مورد بررسی قرار گرفته است؛ نتایج بهدستآمده نشان میدهد که متغیرهای رشد قیمت انرژی و شاخص عدم تعادل پولی (وقفه لگاریتم نسبت پول به تولید اسمی) با احتمال 100 درصد، تأثیری مثبت و حتمی بر تورم داشتهاند و عوامل اصلی رشد تورم در اقتصاد ایران محسوب میشوند.; در رتبهبندی این 13 عامل، که براساس احتمال حضور آنها در مدل بهدست آمده است، متغیرهای رشد قیمت انرژی، شاخص عدم تعادل پولی، رشد حجم پول و رشد نرخ ارز بازار آزاد بهترتیب، رتبه اول تا چهارم را به خود اختصاص دادهاند. اثر رشد تولید بر تورم در کوتاهمدت بااهمیت نیست، ولی در بلندمدت و بهطور تدریجی از کانال عدم تعادل پولی آن را تحت تأثیر قرار میدهد. بهعلاوه بخش زیادی از اثرات ضدتورمی ناشی از کاهش حجم پول در اقتصاد ایران، طی دوره جاری تخلیه نشده و اثر آن با وقفه ظاهر میشود. این نتایج دلالت بر تسلط متغیرهای پولی یا پولی بودن تورم در اقتصاد ایران و بضاعت پایین عوامل فشار هزینه بر نوسانات قیمتی دارد. متغیرهای درآمد نفتی و واردات نیز تنها از کانال نرخ ارز، رشد تولید و رشد حجم پول بر تورم تأثیرگذارند.;
https://econrahbord.csr.ir/article_103262_2bc2e9110f93d80cb5b0082121f3a64a.pdf
2014-09-23
تورم
اقتصاد ایران
میانگینگیری مدل بیزینی
(BMA)
آرزو
غضنفری
arezooghazanfari86@gmail.com
1
AUTHOR
محسن
مهرآرا
mmehrara@ut.ac.ir
2
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تأثیر سیاستهای پولی بر نوسان قیمت داراییهای مالی و حقیقی از طریق گشتاورهای تعمیمیافته
سیاست پولی مناسب و اجرای مؤثر آن اقتضا میکند که بانک مرکزی نسبت به فرایند انتقال و اثرگذاری آن به دیگر متغیرهای اقتصادی آگاهی داشته باشد. از مهمترین این مسائل، تأثیر سیاستهای پولی بر قیمت داراییها، بهعنوان یکی از مکانیسمهای انتقال سیاست پولی است. در همین راستا این مقاله به بررسی تأثیر سیاست پولی بر قیمت داراییهای طلا، ارز، مسکن و سهام در اقتصاد ایران پرداخته است.; بهدلیل مشکلاتی از قبیل همزمانی اجرای سیاست پولی و تغییر قیمت داراییها و متغیرهای مفقودهای که بر سیاست پولی و قیمت داراییها اثرگذارند، برآورد واکنش قیمت داراییها به سیاست پولی با مشکلات فراوانی روبهرو می شود. بهگونهای که این دو مسئله، شناسایی و تشخیص این واکنش را از طریق روشهای مرسوم مشکل میسازد. به همین دلیل این تحقیق از تکنیک تشخیص از طریق واریانس ناهمسانی شوکهای سیاست پولی که توسط ریگبون و ساک (2004) معرفی شد، استفاده میکند. برآوردها برای آمارهای ماهانه در دوره زمانی 1391-1378 حاکی از تأثیر مثبت سیاست پولی انبساطی بر مسکن، سهام و طلا و تأثیر منفی بر نرخ ارز است.;
https://econrahbord.csr.ir/article_103263_f1cfe770340c8155171cd6532f7e2f51.pdf
2014-09-23
سیاست پولی
قیمت داراییها
گشتاورهای تعمیمیافته
اکبر
کمیجانی
komijani@ut.ac.ir
1
AUTHOR
حسین
عباسینژاد
habasi@ut.ac.ir
2
AUTHOR
طاهره
بیژنی
tbizhany@yahoo.com
3
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسه شاخص هزینه زندگی و شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری
هدف اصلی این مقاله مقایسه شاخص قیمت مصرف کننده و شاخص واقعی هزینه زندگی برای خانوارهای مناطق شهری در اقتصاد ایران برای سال های 90-1370 است. به این منظورابتدا مدل سیستم تقاضای مستقیماً جمع پذیر ضمنی برای بدست آوردن مقادیر حداقل معیشت با استفاده از نرم افزار GAMS و حل کننده Minos5 برآورد شده و با بکارگیری برآوردهای پارامتر مورد نظر، ضرایب انگل در سیستم مخارج خطی برای 12 گروه کالایی، با استفاده از تکنیک رگرسیون های به ظاهر نامرتبط برآورد شده است. با استفاده از نتایج تخمینهای قبلی شاخص های تغییرات رفاهی و شاخص هزینه زندگی برای تغییرات قیمتی اتفاق افتاده در سالهای مزبور محاسبه و با شاخص قیمت مصرف کننده بر مبنای سال پایه 1383 مقایسه شده است. یافتهها حاکی از آن است که در دوره مورد بررسی شاخص قیمت مصرف کننده برآورد اریبداری از شاخص هزینه زندگی است و شاخص هزینه زندگی دوره زمانی90-1384 را، بجز برای سال 1387، کمتر از حد و برای بقیه سالها بیش از حد برآورد میکند. به عبارت دیگر شاخص قیمت مصرفکننده برای سالهای 1370 تا 1382 دارای تورش به سمت بالاست و برای بقیه سالها بجز سال 1378 هزینه زندگی را کمتر از حد برآورد میکند. بعلاوه یافتههای این مطالعه نشان میدهد شاخص هزینه زندگی دهکهای هزینهای تفاوت معناداری با شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری دارد.
https://econrahbord.csr.ir/article_103264_5974cb8a2ba30c9e0916e1542933ad2f.pdf
2014-09-23
شاخص هزینه زندگی
تورش
شاخص قیمت مصرف کننده
سیستم مخارج خطی
سیستم تقاضای جمعپذیر مستقیم ضمنی
تیمور
محمدی
mohammadi@atu.ac.ir
1
AUTHOR
عباس
شاکری
shakeri@atu.ac.ir
2
AUTHOR
علی
شهابی
shahabiali78@gmail.com
3
AUTHOR
مهنوش
عبداله میلانی
milani@atu.ac.ir
4
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی وجود پدیده اثر تأخیری در نرخ بیکاری اقتصاد ایران
ایران در شمار کشورهایی است که در طول دهههای اخیر، نرخ بالا و ماندگار بیکاری را تجربه کردهاند. بررسی روند بیکاری در ایران نشان میدهد که در طول سالهای اخیر، این متغیر بدون تمایل به همگرا شدن به مقداری منحصربهفرد، بهطور دائمی در سطح بالایی قرار گرفته است. این موضوع ما را بر آن داشت که به بررسی فرضیه وجود اثر تأخیری در نرخ بیکاری اقتصاد ایران بپردازیم. عبارت اثر تأخیری، بهمعنای وابستگی به تاریخ گذشته است؛ بنابراین، اثر تأخیری در بیکاری دلالت بر وابستگی نرخ بیکاری به تاریخ گذشتهاش دارد. با وقوع این اثر، تمام شوکها اثر دائمی بر مسیر بیکاری خواهند داشت و اقتصاد هیچگاه به تعادل بلندمدت نمیرسد؛ زیرا تعادل بلندمدت مدام درحال تغییر است. این مقاله با استفاده از دادههای سری زمانی و روشهای سنتی و نوین آزمون ریشه واحد در اقتصادسنجی که شکستهای ساختاری را بهطور برونزا و درونزا درنظر میگیرند، به بررسی وجود اثر تأخیری در نرخ بیکاری اقتصاد ایران طی دوره زمانی 1390-1338 میپردازد. نتایج، وجود این اثر در نرخ بیکاری را مورد تأیید قرار میدهند. این نتیجه بیانگر آن است که در ایران، طی دوره مورد مطالعه، نرخ طبیعی بیکاری مسیر نرخ بیکاری جاری را دنبال کرده است؛ بنابراین، سیاستگذاران باید در اعمال سیاستهای طرف تقاضا بسیار محتاطانه عمل کنند و این موضوع را درنظر بگیرند که نرخ بیکاری بالا، اگر به حال خود رها شود، ممکن است ماندگار و دائمی شده و مشکلاتی جدی در اقتصاد ایجاد کند.
https://econrahbord.csr.ir/article_103265_7d673c285b0c7cf6512a98192cd2bc32.pdf
2014-09-23
بیکاری
اثر تأخیری
ریشه واحد
شکست ساختاری
اقتصاد ایران
سعید
عیسیزاده
saeed_isazadeh@yahoo.com
1
AUTHOR
محبوبه
طبرسی
mahbobetabarsi@yahoo.com
2
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
فراتحلیلی بر آسیبشناسیهای برنامههای توسعه در ایران
با وجود اینکه حدود 65 سال از شروع برنامهریزی و حرکت در مسیر توسعه در ایران میگذرد، اما همچنان در زمره کشورهای درحالتوسعه قرار داشته و حجم عظیم منابع انسانی، مالی و طبیعی مصرفشده، با دستاوردهای بهدستآمده تناسبی ندارد؛ ازاینرو، ضرورت دارد رویکرد حاکم بر نظام برنامهریزی کشور مورد کنکاش و بررسی تحلیلی و انتقادی قرار گیرد و آسیبهای آن شناسایی شود. البته تاکنون مطالعات مختلفی در این زمینه انجام شده است ولی باوجود ضرورتی که در نظمدهی به ابعاد مختلف آسیبهای برنامههای توسعه و بررسی آنها در قالب یک مدل جامع وجود داشته است، بررسی پارادایمهای حاکم، اغلب بهطور پراکنده و محدود به یک یا چند بعد خاص بوده است. در این مقاله، ابتدا تجربه نزدیک به 6 دهه برنامهریزی در ایران از حیث پوشش موضوعی، افق زمانی، نحوه برخورد با فضا (آمایش سرزمین)، پوشش جغرافیایی، روش تهیه و روش اجرای دیدهمان غالب برنامهها و تجربه برنامهریزی بررسی میشود. سپس آسیبشناسی جامعی از مشکلات برنامهریزی در کشور انجام شده و با نظمدهی به ابعاد مختلف آسیبها، آسیبها در قالب مدلی سهسطحی، در سه سطح پیش از برنامهریزی، برنامهریزی و پس از برنامهریزی بیان میشود. این مقاله با بهکارگیری روش فراتحلیل، سعی کرده است با جمعآوری و ترکیب اطلاعات از پژوهشهای پیشین و با نظمدهی به ابعاد مختلف آسیبها، مخاطبان را در درک و رفع آنها یاری کند. نتیجه کار، مدل جامعی است که بهصورتی منظم، مشکلات مختلف در برنامهریزی توسعه در کشور را نشان میدهد و میتواند کمک شایانی به دستاندرکاران در راستای رفع این مشکلات ارائه دهد. درنهایت راهکارهایی برای رویارویی با آسیبهای مختلف نیز پیشنهاد میشود.
https://econrahbord.csr.ir/article_103266_3c16d439c93079b28f87c27c1b752459.pdf
2014-09-23
فراتحلیل
آسیبشناسی
برنامه توسعه
برنامهریزی
آیندهپژوهی
جلیل
سلیمی
1
AUTHOR
رضا
مکنون
maknoon@aut.ac.ir
2
AUTHOR
محسن
بهرامی
mbahrami@aut.ac.ir
3
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
رهیافتی برای برنامه ششم توسعه از منظر سرمایه اجتماعی مورد نیاز اقتصاد داناییمحور؛ با نگاهی به برنامههای چهارم و پنجم جمهوری اسلامی ایران
در اواخر قرن بیستم با روی کار آمدن اقتصاد داناییمحور، چارچوب برنامههای توسعه تغییر کرده و برمبنای مؤلفههای دانایی تنظیم شده است؛ ایران نیز برای دستیابی به توسعه اقتصادی در این عصر، برنامههای چهارم و پنجم توسعه خود را برمبنای دانایی تنظیم کرده است. در این عصر، سرمایه اجتماعی بهعنوان یک پیشنیاز حیاتی برای تشکیل فرایند تولید، توزیع و کاربرد دانش و ایجاد مؤلفههای دانایی ضروری است؛ لذا این پژوهش با رویکردی توصیفیـتحلیلی بهدنبال پاسخگویی به این پرسش است که در تدوین برنامه ششم توسعه، برای ایجاد سرمایه اجتماعی مورد نیاز اقتصاد داناییمحور چه رهیافتی باید اعمال شود. نتایج بررسی متن برنامه چهارم توسعه کشور نشان میدهد که به ایجاد اعتماد و مشارکت در فعالیتهای پژوهشی توجه کامل شده است. اما در مورد هنجارها و شبکههای پژوهشی کاستیهایی وجود دارد. در متن برنامه پنجم نیز تنها در قالب یک ماده به هنجارهای علمگرایی، مشارکت و ایجاد شبکههای پژوهشی پرداخته شده و تمام مواردی که منجر به اعتماد میشود، درنظر گرفته نشده است. لذا در برنامه ششم، دولت میتواند با انجام اقدامات لازم ازجمله اصلاح نظام آموزشی (بهمنظور ایجاد هنجارهای علمگرایی و ایجاد روحیه نوآوری)، تدوین قوانین و نظارت بر اجرای آنها (مانند حقوق مالکیت فکری)، سرمایهگذاری در بخشهای دانشمحور، سرمایهگذاری در فعالیتهای R&D، ایجاد شبکههای اجتماعی علمی و پژوهشی و نظام جامع اطلاعاتی، برقراری ثبات سیاسی و اقتصادی و ایجاد زیرساختهای ICT، سرمایه اجتماعی مورد نیاز دانایی را ایجاد و ترمیم کند.; ;
https://econrahbord.csr.ir/article_103267_7cd94a3f3ecda96dc967a66211a17694.pdf
2014-09-23
سرمایه اجتماعی
اقتصاد داناییمحور
برنامه چهارم توسعه
برنامه پنجم توسعه
برنامه ششم توسعه
فائزه
فروزان
faezehforouzan@yahoo.com
1
AUTHOR
محمدرضا
یوسفی شیخ رباط
yousefi@mofidu.ac.ir
2
AUTHOR
محمدنقی
نظرپور
nazarpour@mofidu.ac.ir
3
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تدوین شاخص ترکیبی عدالت بر پایه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و سنجش آن طی یک دوره هشتساله
هدف اصلی این نوشتار تدوین شاخص ترکیبی عدالت اجتماعی و سنجش آن برای یک دوره هشت ساله است. اطلاعات مربوط به ادبیات موضوع و دادهها و اطلاعات آماری به روش اسنادی جمعآوری و تحلیل محتوا میشود. نشانهها برای ساختن شاخص از قانون اساسی استخراج میشود و پس از استخراج اولیه اجزای مفهومی عدالت بر پایه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، این اجزا بهوسیله یک پیمایش بین نخبگان منتخب ارزیابی میشوند. شمار این نخبگان 15 نفر بوده است. در مرحله بعد پس از جمعبندی نتایج پیمایش اول، برای وزندهی بین اجزای مختلف شاخص نیز از پرسشنامه و پیمایش دوباره بین این افراد استفاده میشود تا ترکیب مورد نظر بر پایه دیدگاه نخبگان یادشده باشد.; دادههای آماری مورد نیاز برای اندازهگیری شاخص ترکیبی نیز شامل اطلاعات مختلفی میشود که اغلب توسط مرکز آمار ایران یا نهادهای جهانی گردآوری و در منابع منتشرشده توسط آنها درج شدهاند. دوره زمانی بررسی در این پژوهش سالهای 1383 تا 1390 است که دادههای آن در دسترس است. اندازهگیری و بررسی شاخصها، پس از جمعآوری دادهها و محاسبه شاخصها، با استفاده از روشهای آماری توصیفی انجام میشود.;
https://econrahbord.csr.ir/article_103268_51513bffd8e39a8673bd29260d420d49.pdf
2014-09-23
عدالت
شاخص
قانون اساسی
ایران
مرتضی
عزتی
mezzati@modares.ac.ir
1
AUTHOR